บทความทัศนะ (Opinion) มอสไอซ์แลนด์เปราะบาง หรือว่าการเมืองไทย? ที่เปราะบางยิ่งกว่ามอสที่ไอซ์แลนด์

แม้ว่า 'หมอพรทิพย์' แพทย์หญิง คุณหญิง พรทิพย์ โรจนสุนันท์ จะกลับไทยแล้ว หลังจากเผชิญกับเรื่องระทึกที่ร้านอาหารในไอซ์แลนด์กรณีหนึ่ง และเรื่องดราม่าที่ทุ่งลาวาที่ไอซ์แลนด์อีกเรื่องหนึ่ง

ณ เวลานี้ดราม่าไอซ์แลนด์ก็ยังไม่จบง่ายๆ โดยเฉพาะเรื่องหมอพรทิพย์ไปเอกเขนกหรือเหยียบ 'มอส' บนทุ่งลาวาที่ไอซ์แลนด์

ฝ่ายที่ไม่พอใจหมอพรทิพย์ตำหนิว่าแสดงพฤติกรรมไม่ถูกต้อง เพราะมอสเป็นสิ่งเปราะบาง และ "เขาห้ามเหยียบกัน"

แต่ฝ่ายที่เถียงแทนหมอพรทิพย์โต้ว่า เขาไม่ได้ห้ามเหยียบมอส แต่แนะนำให้เลี่ยงการเหยียบย้ำ บางคนถึงขนาดงัดภาพของผู้คนจำนวนหนึ่งที่ไปเที่ยวทุ่งมอสลาวาแล้วเดินบนมอสกันอย่างปกติ 

ยังไม่พอ ยังไปคุ้ยภาพของคนดังเมืองไทยที่ไปเที่ยวทุ่งมอสที่ไอซ์แลนด์แล้วเหยียบบนมอสเหมือนหมอพรทิพย์ แต่ทำไมถึงไม่เป็นดราม่าเหมือนกัน? 

ถามว่ามอสไอซ์แลนด์เปราะบางไหม? ตอบว่า มันเปราะบางมาก ในเว็บไซต์ Iceland Travel บริษัทท่องเที่ยวที่มีประวัติยาวนานของประเทมศไอว์แลนด์ ได้ให้ข้อมูลไว้ว่า "ทุ่งลาวาเอลธรอนและปล่องภูเขาไฟถูกปกคลุมไปด้วยมอสชนิดพิเศษ มอสเขตทุนดร้าที่มีขน มอสนี้เป็นสาเหตุว่าทำไมภูมิประเทศจึงดูแปลกตาและแปลกประหลาด อย่างไรก็ตาม มอสไอซ์แลนด์นั้นบอบบางมากและใช้เวลาประมาณร้อยปีจึงจะเติบโต"

แต่ก็นั่นแหละถึงจะเปราะบางขนาดไหน ก็ยังมีคนทั้งในและนอกประเทศมาเดินบนมอสก็อยู่บ่อยๆ ซึ่งมันไม่ผิดกฎหมาย แต่ไม่ใช่เรื่องที่น่าสนับสนุน 

ดังนั้น ประเด็นเรื่องเหยียบมอสได้หรือไม่ได้ จึงขึ้นอยู่กับแต่ละคนจะพิจารณากันเองว่าควรหรือไม่ควร หรือว่ารู้หรือไม่รู้ว่ามอสนี้มีคุณค่าแค่ไหน 

ในโลกของเรามีทั้งคนที่รู้และไม่รู้ และไม่มีใครที่จะรู้ไปเสียทุกสิ่งทุกอย่าง (แน่ล่ะ การไปเที่ยวบ้านเมืองอื่นก็ควรจะรู้เรื่องของบ้านเมืองเขาให้มากที่สุด แต่ก็ไม่มีใครรู้ไปหมดทุกอย่างอยู่ดี) ดังนั้นถ้าทำพลาดไปแล้วตระหนักในความผิดพลาดก็ควรให้อภัยกัน

แต่ดูเหมือนว่าคอการเมืองในไทยจะไม่ค่อยอยากจะยอมกัน แม้ว่าผู้อยู่ในเหตุการณ์จะสำนึกในความผิดพลาดแล้ว แต่คนนอกเหตุการณ์ยังไม่ยอมเลิกรา

ภาวะของคอการเมืองไทยแต่ละฝ่ายตอนนี้คือสิ่งที่เรียกว่า Extreme polarization นั่นคือความแบ่งขั้วทางการเมืองที่สุดโต่ง ประเภทที่ว่า "เราจะต้องชนะฝ่ายเดียวเท่านั้น จะยอมให้อีกฝ่ายชนะไม่ได้" พูดสั้นๆ ก็คือ "ยอมให้กันไม่ได้" 

เพราะอะไร? เพราะคนที่ติดอยู่ในภาวะ Extreme polarization จะคิดว่าฝ่ายตรงข้ามของตัวเองจะผิดเสมอไม่มีทางถูก และตัวเองจะถูกเสมอไม่มีทางผิด 

ความแยกแยกที่สุดขั้วแบบนี้ จึงนำไปสู่ความเปราะบางสุดขีดเช่นกัน เช่น ถ้าฝ่ายตรงข้ามขยับตัวเป็นข่าวนิดหน่อย ก็จะถูกอีกฝ่ายขุดคุ้ยและโจมตี 

การขุดคุ้ยเพื่อแบบนี้มันก็มีข้อดีเหมือนกัน คือทำให้เกิดการสอบสวนข้อเท็จจริง ช่วยให้ชาวเน็ตไทยพัฒนาทักษะในการทำ "ข่าวเจาะลึก"  โดยไม่ต้องผ่านสถาบันด้านสื่อที่ไหนมาก่อนก็ได้ 

แต่ความอับจนของมันก็คือ "ข่าวเจาะลึก" พวกนี้ตั้งอยู่บนความลำเอียงทางการเมือง มักไม่ค่อยตั้งอยู่บนความเป็นกลาง ผลที่ตามมาก็คือแทนที่จะเป็นการสอบสวนความจริง มันกลายเป็นดราม่าที่เร้าอารมณ์ แต่ไม่มีประโยชน์ต่อคนส่วนใหญ่ในชาติ

เหมือนกับเรื่องเหยียบไม่เหยียบมอส ขณะที่คนไทยทะเลาะกันจะเป็นจะตาย คนไอซ์แลนด์ยังคงกินดีอยู่ดีกันตามปกติ และประชาธิปไตยของไอซ์แลนด์เจริญงอกงามเหมือนทุ่งมอสโดยปราศจากภาวะ Extreme polarization

โปรดทราบว่า ไอซ์แลนด์เป็นประเทศในระบอบรัฐสภาที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งในโลก นั่นคือระบอบ Althing หรือ Alþingi เป็นสภานิติบัญญัติที่เก่าแก่ที่สุดในโลก ตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 930 ทำให้ไอซ์แลนด์ลิ้มรสชาติระบอบประชาธิปไตยก่อนคนไทยนานถึง 1,000 ปี 

การเมืองของไอซ์แลนด์ราบรื่น และไม่ค่อยมีการแตกแยกแบ่งขั้ว หรือ polarization ในแง่นี้ไอซ์แลนด์มีสถานะที่ดีกว่าประเทศพัฒนาแล้วที่อื่นๆ ที่มักจะแตกแยกกันสูง

คนไทยเรียนรู้เรื่องนี้จากไอซ์แลนด์หรือเปล่า? ว่าไอซ์แลนด์ทำอย่างไรถึงไม่ค่อยแตกแยก? และสร้างประชาธิปไตยสำเร็จได้อย่างไร? ก็เปล่าเลย 

ตรงกันข้าม คนไทยยังร้อนรนกับเรื่องมอส จนกินไม่ได้นอนไม่หลับ ต้องขุดเอาข้อมูลอะไรก็ตามที่สนับสนุนอคติของตัวเอง เพื่อมาล้มล้างอีกฝ่าย 

polarization หรือการแบ่งขั้วการเมืองเป็นศัตรูของระบอบประชาธิปไตย เพราะมันทำให้ประนีประนอมกันไม่ได้ ระบอบประชาธิปไตยที่มีคุณภาพคือการ "แสวงจุดร่วม สงวนจุดต่าง" 

แต่เมืองไทยช่างห่างไกลจากการยอมๆ หยวนๆ เพราะแม้แต่ผืนมอสความกว้างไม่กี่ตารางเมตรที่ถูกหมอพรทิพย์เหยียบไป คนไทยยังตกลงกันไม่ได้ 

จนกระทั่งหมอพรทิพย์กลับไทยแล้ว จนกระทั่งมอสซ่อมตัวเองแล้วโตไปตามครรลองของมันก็แล้ว คนไทยก็ยังทะเลาะกันไม่เลิก

ไม่เรียกว่าเปราะบางกว่ามอสก็ไม่รู้จะเรียกว่าอะไรแล้ว

บทความโดย กรกิจ ดิษฐาน บรรณาธิการฝ่ายต่างประเทศ The Better 
Photo - LBM1948 / commons.wikimedia.org