คำๆ หนึ่งที่วงการขายตรง (แบบที่ผิดกฎหมาย) และวงการแชร์ลูกโซ่มักจะเอามาใช้ล่อเหยื่อให้ติดกับอยู่บ่อยๆ คือคำว่า 'อิสรภาพทางการเงิน' (Financial Freedom หรือ Financial independence) ซึ่งหมายถึงการลงทุนที่จะให้ผลระยะยาวไปตลอดชีวิต พูดง่ายๆ ก็คือ "ถ้าลงทุนกับเราก็แค่รอรับผลตอบแทนแบบนั่งกินนอนกินไปตลอดชีวิต"

คำว่า 'อิสรภาพทางการเงิน' ไม่ใช่แค่ถูกเหล่า 'มิจฉาชีพ' นำมาใช้หลอกเอาเนจากกประเป๋าเหยื่อเท่านั้น มันยังถูกใช้โดยการลงทุนที่ถูกกฎหมายอีกหลายรูปแบบ โดยเฉพาะการลงทุนเพื่อหวังผลสำหรับชีวิตหลังเกษียณ เพื่อปลุกเร้าให้นักลงทุนมั่นใจว่า การลงทุนนี้จะให้ผลแแบบ "ใช้ไปเรื่อยๆ ทั้งชาติก็ไม่หมด" 

แต่ว่า 'อิสรภาพทางการเงิน' มันเป็นเรื่องจริงหรือไม่?

จาการสำรวจบทความต่างๆ The Better พบว่า มีการถกเถียงพอสมควรเรื่องอิสรภาพทางการเงินว่ามันคือ "สถานะที่สามารถบรรลุได้" หรือที่จริงแล้วเป็นเพียง "มายาคติที่สร้างขึ้นมาโดยเป็นจริงได้ยาก" ดังนั้น เราจะมาเปรียบเทียบทัศนะต่างๆ เพื่อให้ผู้อ่านได้พิจารณาด้วยตัวเอง

มันคือเรื่องลวงตา
1. "แม้ว่าจะมีเงินในธนาคารมากมายแต่ฉันก็ยังไม่พ้นจากความกังวล ฉันไม่ได้รู้สึกผ่อนคลายหรือสบายใจเมื่อต้องพูดคุยเรื่องเงิน ฉันตระหนักว่าการที่คุณเป็นอิสระในวันนี้ไม่ได้หมายความว่าคุณจะเป็นอิสระในวันพรุ่งนี้ ตลาดอสังหาริมทรัพย์อาจพังทลาย หุ้นของคุณอาจได้รับผลกระทบ หรือคุณอาจจะต้องเสียงานก็ได้ ฉันสรุปได้ว่าอิสรภาพทางการเงินเป็นเพียงเรื่องลวงตา อย่างไรก็ตาม ความมั่นใจทางการเงินเป็นเรื่องจริง ความมั่นใจทางการเงินคืออะไร? มันคือความสามารถในการสร้างรายได้ตามความต้องการโดยไม่คำนึงถึงเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม เงินไม่ได้ทำให้คุณรวย ทักษะต่างหากที่ทำให้คุณรวย" (ความเห็นของ Shanon Tran, Ph.D.)

2. "คำถามสำคัญคือ เราต้องการอะไรจริงๆ และเราจินตนาการถึงวิถีชีวิตแบบไหนกับ "อิสรภาพทางการเงิน" ของเรา แม้ว่าจะเป็นไปได้ที่จะบรรลุอิสรภาพทางการเงินด้วยเงิน 2,500 ดอลลาร์ต่อเดือน แต่เราต้องยอมรับว่าอิสรภาพทางการเงินอาจไม่สามารถให้ความอุดมสมบูรณ์ที่เราปรารถนาได้ เว้นแต่ว่าเราจะย้ายไปอยู่ประเทศโลกที่สาม ถึงเวลาที่ต้องปรับเปลี่ยนวิธีคิดและเข้าใจว่าอิสรภาพทางการเงินเพียงอย่างเดียวไม่สามารถแก้ไขปัญหาทั้งหมดของเราได้ ... แม้ว่าเงิน ความมั่งคั่ง และความอุดมสมบูรณ์ทางการเงินจะเป็นองค์ประกอบสำคัญในการดำรงชีวิตอย่างมีความสุข แต่ก็ไม่ใช่ปัจจัยเดียวที่จะกำหนดชีวิตได้ อิสรภาพทางการเงินก็เหมือนกับความสัมพันธ์ สุขภาพ และจิตวิญญาณ เราต้องไม่ลุ่มหลงกับผลลัพธ์ แต่ควรเน้นที่ลุ่มหลงที่สาเหตุ การกระทำ และทางเลือกที่นำไปสู่ความสำเร็จ" (ความเห็นของ  (Daniel Feller, MFin, BAcc)

3. "กุญแจสำคัญในการทำความเข้าใจว่าเหตุใดความเป็นอิสระทางการเงินจึงเป็นเพียงเรื่องหลอกลวงก็คือการเจาะลึกลงไปในรายได้ ความมั่งคั่ง และรายจ่ายที่ไม่ต้องลงแรง ผมได้เจาะลึกลงไปในหัวข้อเหล่านี้แต่ละหัวข้อด้านล่าง คุณจะสังเกตเห็นธีมทั่วไปของแต่ละหัวข้อ นั่นคือ สิ่งเหล่านี้อยู่นอกเหนือการควบคุมของคุณ ดังนั้น ในความคิดของผม หากสิ่งใดอยู่นอกเหนือการควบคุมของคุณ คุณก็ต้องพึ่งพาบางสิ่งบางอย่างหรือคนอื่นโดยปริยาย และไม่สามารถเป็นอิสระได้ ... (ตัวอย่างเช่น) ดอกเบี้ยและอัตราดอกเบี้ยอยู่นอกเหนือการควบคุมของคุณ ความสามารถในการเรียกเก็บดอกเบี้ยของคุณขึ้นอยู่กับผู้อื่น 100%" (Joseph Reinke, CFAม, FitBUX) 

4. "เงินไม่ได้ช่วยให้เราไม่ต้องทำงานหาเงิน เงินเพียงแค่อยู่เฉยๆ การลงทุนที่เราเรียกว่าเงินต้องถูกนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์จริงจึงจะมีมูลค่าที่แท้จริง ตัวอย่างเช่น ใบหุ้นของบริษัท Ford Motor Company ไม่ได้มีประโยชน์อะไรในตัวของมันเอง แต่บริษัทที่หุ้นเป็นตัวแทนนั้นทำประโยชน์ได้มากมาย บริษัทมีพนักงานหลายพันคนที่ออกแบบ สร้าง และทำการตลาดสิ่งของต่างๆ เพื่อให้เราเดินทางไปมาระหว่างบ้านและที่ทำงาน ดังนั้น การจะเป็นอิสระทางการเงินนั้นต้องอาศัยการพึ่งพาความคิดสร้างสรรค์และคุณค่าในการทำงานของผู้อื่นเป็นหลัก" (Scott Dougan, Elevated Retirement Group)

5. "ผู้เขียนได้ให้ประเด็นสำคัญไว้ว่า การมุ่งหวังความมั่นใจทางการเงินนั้นเป็นสิ่งที่สมเหตุสมผลและมีคุณค่ามากกว่าการแสวงหาอิสรภาพ อิสรภาพทางการเงินหมายความว่าคุณสามารถหารายได้ได้ทุกเมื่อที่ต้องการ ไม่ว่าเศรษฐกิจจะเป็นอย่างไร ซึ่งทำได้โดยต้องมีทักษะที่มีค่าและทัศนคติที่เสริมสร้างพลังให้กับคุณ การสร้างความมั่นใจในลักษณะนี้จะช่วยให้มั่นใจได้ถึงความมั่นคงทางการเงินและความเป็นอิสระในระยะยาว ... หลายคนคิดว่าอิสรภาพทางการเงินหมายถึงการใช้จ่ายที่ไม่จำกัด แต่ที่จริงแล้ว สิ่งสำคัญกว่าคือต้องไม่ต้องกังวลเรื่องเงินเมื่อต้องตัดสินใจเลือกใช้ชีวิต สิ่งสำคัญคือต้องควบคุมการเงินของตัวเองให้เพียงพอเพื่อใช้ชีวิตอย่างสะดวกสบายและไล่ตามความฝันโดยไม่ต้องกังวลเรื่องเงิน" (BossFinance, Medium)

มันสามารถบรรลุได้?
บางคนกลับเชื่อว่ามันไม่ใช่มายาคติ เช่น ความเห็นนี้บอกว่า "ใช่ มัน (อิสรภาพทางการเงิน) เกิดขึ้นได้กับทุกคน เคล็ดลับคือคุณควรเริ่มออมเงินและลงทุนตั้งแต่เนิ่นๆ ในชีวิต ทำแบบฝึกหัดเล็กๆ น้อยๆ ว่าคุณต้องออมเงินเท่าไหร่ถึงจะเกษียณและเป็นอิสระทางการเงินได้ คำนวณดูว่าคุณต้องออมเงินและลงทุนเท่าไร เลือกอัตราดอกเบี้ยที่เหมาะสมในการคำนวณ จากนั้นคุณจะรู้ว่าต้องใช้เวลานานเท่าใดจึงจะบรรลุเป้าหมายนี้ได้ ตัวเลขที่แท้จริงขึ้นอยู่กับว่าคุณมีรายได้เท่าไร ออมเงินเท่าไร และลงทุนอะไร ฉันรับรองได้เลยว่าเป็นไปได้มากสำหรับคนทำงานประจำ พลังของการทบต้นคือสิ่งที่ทำให้สิ่งนี้เป็นไปได้ หากคุณเริ่มต้นแต่เนิ่นๆ" (ความเห็นของ Devarakonda Seshachala Sita Ramam ใน Quora)

Photo by Daniel ROLAND / AFP