ในขณะที่ผู้คนทั่วโลกมีความหวาดกลัวเกี่ยวกับโรคฝีดาษลิง (Mpox) มากขึ้น แต่คำถามง่ายๆ เช่น อันตรายที่โรคนี้ก่อให้เกิด และความแตกต่างระหว่างสายพันธุ์ต่างๆ ยังไม่มีคำตอบที่ชัดเจนและเข้าใจได้ง่ายๆ 

องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ประกาศภาวะฉุกเฉินด้านสุขภาพระหว่างประเทศในเดือนกรกฎาคม เนื่องจากการแพร่ระบาดของโรคฝีดาษลิง (Mpox)  ซึ่งพบครั้งแรกในมนุษย์เมื่อประมาณปี 1970 ในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก (DRC)

เป็นเวลาหลายทศวรรษที่โรคที่เรียกกันมานานว่า "โรคฝีดาษลิง" (monkeypox) พบผู้ป่วยจำนวนจำกัดอยู่เพียงหยิบมือเดียวในแอฟริกา โดยมีการประมาณการอัตราการเสียชีวิตอยู่ระหว่าง 1 ถึง 10% ของผู้ติดเชื้อ

ความไม่แน่นอนดังกล่าวเพิ่มขึ้นตั้งแต่ปี 2022 เมื่อ Mpox แพร่กระจายไปยังที่อื่นๆ ทั่วโลก โดยเฉพาะในประเทศตะวันตก

กรณีในประเทศที่เพิ่งพบการติดเชื้อใหม่เหล่านี้มีอัตราการเสียชีวิตต่ำมากที่ประมาณ 0.2%

ความแตกต่างดังกล่าวอาจเกิดจากตัวแปรหลายประการ

ประการแรก ผู้ที่อาศัยอยู่ในสหรัฐอเมริกาหรือยุโรปมีแนวโน้มที่จะได้รับการรักษาทางการแพทย์ที่รวดเร็วและเหมาะสมมากกว่าผู้ป่วยในประเทศแอฟริกาส่วนใหญ่

อันตรายที่เชื้อ Mpox ก่อให้เกิดขึ้นนั้น "ขึ้นอยู่กับคุณภาพของการดูแลพื้นฐานเป็นอย่างมาก" อองตวน เกสเซน นักไวรัสวิทยาผู้เชี่ยวชาญด้านโรคกล่าว

อัตราการเสียชีวิตที่วัดได้ในช่วงการระบาดปัจจุบัน ซึ่งอยู่ที่ประมาณ 3.6% จึงน่าจะลดลงมากหากไม่จำกัดอยู่แค่ในคองโกเท่านั้น

เพราะภาวะทุพโภชนาการในเด็ก?
ปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลต่ออัตราการเสียชีวิต ได้แก่ ปัจจัยที่ทำให้ผู้ป่วยบางรายมีความเสี่ยงมากกว่ารายอื่นๆ

การเสียชีวิตส่วนใหญ่ที่บันทึกไว้ในคองโก (จากผู้ป่วยเชื้อ Mpox มากกว่า 500 ราย จากผู้ป่วยทั้งหมดกว่า 15,000 ราย) เป็นเด็ก ซึ่งหลายรายได้รับผลกระทบจากภาวะทุพโภชนาการในประเทศ

ในทางกลับกัน ในการระบาดของคองโกในปี 2022-23 ผู้เสียชีวิตจำนวนน้อยมาก (จากผู้ป่วยทั้งหมด 100,000 ราย) ส่วนใหญ่เป็นผู้ใหญ่ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงจากการติดเชื้อ HIV

ผลลัพธ์ของการเสียชีวิตที่แตกต่างกันยังสามารถอธิบายได้จากวิธีการแพร่กระจายของโรค

ในปี 2022-23 การแพร่เชื้อ Mpox ส่วนใหญ่เกิดขึ้นจากการมีเพศสัมพันธ์ระหว่างชายรักร่วมเพศหรือรักสองเพศ

ปัจจัยเพิ่มเติมที่เพิ่มความซับซ้อนคือกลุ่มหรือครอบครัวที่ไวรัสที่ทำให้เกิดการระบาดของ Mpox อยู่ในกลุ่มนั้น

นักวิทยาศาสตร์กำลังพยายามระบุความแตกต่างระหว่างกลุ่มผู้ติดเชื้อกลุ่มต่างๆ เพื่อกำหนดความเสี่ยงต่อสุขภาพและการแพร่เชื้อ

แต่เป็นการเปรียบเทียบที่ซับซ้อน 
การระบาดของ Mpox ในปี 2022-23 เกิดจากเชื้อ Clade 2 mpox ซึ่งส่วนใหญ่พบในแอฟริกาตะวันตก แต่ยังพบในแอฟริกาใต้ด้วย

การระบาดที่ร้ายแรงในปัจจุบันในคองโก เกิดจากเชื้อ Clade 1 mpox ซึ่งส่วนใหญ่พบในพื้นที่ตอนกลางของทวีปแอฟริกา

แต่การระบาดครั้งที่สองที่ชัดเจนซึ่งเกิดขึ้นกับผู้ใหญ่ส่วนใหญ่ในประเทศเดียวกันนั้นมีความเชื่อมโยงกับสายพันธุ์ 1b ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของ Clade 1 ที่เพิ่งปรากฏขึ้นเมื่อไม่นานนี้

ความสับสนในสื่อทำให้สื่อมวลชนบางแห่งระบุสายพันธุ์ 1b ว่าอันตรายกว่าสายพันธุ์ Mpox ที่มีอยู่ก่อนหน้านี้

“สื่อกระแสหลักอ้างข้อมูลมากมายเกี่ยวกับความรุนแรงและความสามารถในการแพร่เชื้อของเชื้อกลุ่มย่อยใหม่ 1b” มาเรียน คูปมันส์ นักไวรัสวิทยาชาวดัตช์กล่าวกับ Science Media Centre ซึ่งตั้งอยู่ในสหราชอาณาจักร

“สิ่งที่เรารู้ก็คือ เชื้อ Clade 1 เกี่ยวข้องกับโรคที่รุนแรงกว่าเชื้อ Clade 2” เธอกล่าวเสริม

ในอดีต การระบาดของเชื้อ Clade 1 เกี่ยวข้องกับอัตราการเสียชีวิตที่สูงกว่าเชื้อ Clade 2

แต่บรรดานักวิจัยเรียกร้องให้ใช้ความระมัดระวังก่อนที่จะสรุปผล แม้ว่าจะมีตัวเลขที่ชัดเจนก็ตาม

ความเร่งด่วนในการพิสูจน์ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเชื้อกลายพันธุ์ของ Mpox นั้นยิ่งมีมากขึ้น เนื่องจากตรวจพบเชื้อ Clade 1 ในสวีเดนเมื่อกลางเดือนกรกฎาคม ซึ่งเป็นการพบครั้งแรกนอกทวีปแอฟริกา

“การเปรียบเทียบระหว่างเชื้อ Clade ที่แตกต่างกันนั้นยากมาก” “เนื่องจากบริบทและประเภทของประชากรที่มีความเสี่ยงมีความสำคัญมาก” นักไวรัสวิทยา อองตวน เกสเซน กล่าว

“คุณจะเปรียบเทียบเด็กที่ขาดสารอาหารกับผู้ใหญ่ที่ติดเชื้อ HIV ได้อย่างไร” เขาตั้งคำถามถาม

Report by Agence France-Presse

Photo - (TOPSHOT) ผู้ป่วยเข้ารับการตรวจที่ศูนย์รักษา Mpox ที่โรงพยาบาลทางตอนเหนือของเมืองโกมา ประเทศคองโก เมื่อวันที่ 17 สิงหาคม 2024 โดยมีผู้ป่วยราว 16,000 รายที่บันทึกไว้ตั้งแต่ต้นปีในคองโก  ถือเป็นจุดสนใจและศูนย์กลางการระบาดของโรคที่ทำให้องค์การอนามัยโลก (WHO) ยกระดับการเตือนภัยระดับสูงสุดในระดับนานาชาติเมื่อวันพุธ จังหวัดคิวูใต้มีผู้ป่วยรายใหม่ประมาณ 350 รายต่อสัปดาห์ ตามข้อมูลขอ งดร. จัสติน เบนเกห์ยา นักระบาดวิทยาจากแผนกสาธารณสุขประจำจังหวัดคิวูใต้ ในขณะที่เมืองโกมาเป็นเมืองหลวงของจังหวัดคิวูเหนือ ซึ่งถูกล้อมรอบด้วยกบฏติดอาวุธ และมีผู้พลัดถิ่นหลายแสนคนแออัดอยู่ในค่ายชั่วคราว เกรงว่าจะเกิดการแพร่ระบาดในวงกว้างเนื่องจากความไม่เหมาะสมเรื่องการมีสัมพันธ์ทางเพศ (ภาพโดย GUERCHOM NDEBO / AFP)