เบื้องหลังของเหตุการณ์
- สถานการณ์ระหว่างไต้หวันกับจีนแผ่นดินใหญ่ตึงเครียด เมื่อเรือเร็วของจีนแล่นเข้าใกล้เกาะจินเหมินของไต้หวันมากเกินไป จนเรือยามฝั่งของไต้หวันเข้ามาไล่ เรือจีนพยายามหลบหนีแต่พลิกคว่ำ ทำให้คนบนเรือเสียชีวิต 2 คน อีก 2 คนรอดชีวิตมาได้
- จากเหตุที่เกิดขึ้น ทางจีนจีนประณามการกระทำของฝ่ายไต้หวันว่าเป็นเรื่องที่ "ชั่วร้าย" และหน่วยยามฝั่งของจีนประกาศจะดำเนินการลาดตระเวนอย่างเข้มงวดรอบๆ เกาะจินเหมินของไต้หวันกับเมืองเซี่ยเหมินของจีน ซึ่งอยู่ใกล้กันอย่างมาก
- ต่อมา สถานการณ์รุนแรงขึ้น เมื่อเจ้าหน้าที่หน่วยยามฝั่งของจีนสั่งหยุดเรือท่องเที่ยวของไต้หวันที่ดูเหมือนจะล้ำน่านน้ำเข้ามา และวันต่อมาไต้หวันได้ขับไล่เรือยามชายฝั่งของจีนลำหนึ่งที่เข้าไปในน่านน้ำใกล้กับเกาะจินเหมิน
เกาะจินเหมินอยู่ที่ไหน?
เกาะจินเหมิน (Kinmen) ห่างจากเมืองเซียะเหมิน ในมณฑลฝูเจี้ยน ของสาธารณรัฐประชาชนจีน ไปทางตะวันออกเพียง 10 กม. ในขณะที่ แม้ว่าจินเหมินจะเป็นเขตการปกครองของไต้หวัน แต่กลับอยู่ห่างจากแนวชายฝั่งที่ใกล้ที่สุดของเกาะไต้หวันข้ามช่องแคบไต้หวันไปทางตะวันตกถึง 187 กม. ทำให้เกาะแห่งนี้อยู่ใกล้กับจีน จนมองเห็นจากชายฝั่งเมืองเซี่ยเหมินได้
ทำไมจินเหมินเป็นของไต้หวัน?
หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ในจีนเกิดสงครามกลางเมืองระหว่างฝ่ายคอมมิวนิสต์จีนและฝ่ายจีนคณะชาติหรือก๊กมินตั๋ง ต่อมาคอมมิวนิสต์จีนเป็นฝ่ายชนะ และหลังจากการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนโดยคอมมิวนิสต์จีนในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2492 เทศมณฑลจินเหมินก็ถูกอ้างสิทธิโดยทั้งฝ่ายจีนคณะชาติและพรรคคอมมิวนิสต์ โดยคอมมิวนิสต์จีนเข้ายึดครองหมู่เกาะจอนเหมินบางส่วน และส่วนหลักๆ ของหมู่เกาะยึดครองโดยจีนคณะชาติ หรือรัฐบาลสาธารณรัฐจีน ซึ่งอพยพไปที่เกาะไต้หวัน
ทำไมจีนไม่ยึดจินเหมิน?
จีนเคยพยายามยึดครองจินเหมินหลายครั้ง เช่น เมื่อวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2492 กองกำลังกองทัพปลดปล่อยประชาชน (PLA) ยกพลขึ้นบกบนเกาะจินเหมิน ใกล้กับเมืองกู่หนิงโถว กองกำลังสาธารณรัฐจีน สามารถปกป้องเกาะได้สำเร็จ และยังสามารถป้องกันการโจมตีที่อาจจะลามไปถึงเกาะไต้หวันได้
แม้ว่าเกาะนี้จะใกล้จีนเกินไป จนจอมพลเจียงไคเช็ก ผู็นำไต้หวันต้องการจะถอนกำลังออกมา แต่ที่ปรึกษาชาวอเมริกันคัดค้าน รวมถึงนายพลดักลาส แมคอาเธอร์และเจ้าหน้าที่สหรัฐฯ คนอื่นๆ สนับสนุนความพยายามของสาธารณรัฐจีนเพื่อปกป้องจินเหมิน
กองทัพ PLA ของจีนได้โจมตีเกาะจินเหมินอย่างหนักในช่วงวิกฤตการณ์ช่องแคบไต้หวันครั้งที่หนึ่งและครั้งที่สองในปี พ.ศ. 2497-2498 และ พ.ศ. 2501 ตามลำดับ จนกระทั่งในปีพ.ศ. 2497 สหรัฐฯ พิจารณาตอบโต้โดยใช้อาวุธนิวเคลียร์ต่อจีน
ประธานาธิบดีและเจ้าหน้าที่ระดับสูงของสหรัฐฯ แสดงเจตนารมณ์ที่จะช่วยเหลือไต้หวันในการปกป้องจินเหมินอย่างเต็มที่ เช่น ในปี พ.ศ. 2501 นายพลนาธาน ฟาร์รากัต ทวินิงและเสนาธิการร่วมเชื่อว่าสหรัฐฯ ไม่ควรยอมให้คอมมิวนิสต์ได้หมู่เกาะแห่งนี้ไป และแนะนำให้ประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ใช้กำลังใดก็ตามที่จำเป็น รวมถึงอาวุธปรมาณู และนี่คือสาเหตุที่ทำให้เกาะจินเหมิน (รวมถึงไต้หวันทั้งหมด) ไม่ถูกรุกรานโดยคอมมิวนิสต์จีน
คนจีนไปจินเหมินได้ไหม?
เกาะจินเหมินเคยอยู่ภายใต้กฎอัยการศึกจนถึงราวกลางทศวรรษที่ 1990 การเดินทางตรงระหว่างจีนแผ่นดินใหญ่และจินเหมินเปิดให้บริการอีกครั้งในเดือนมกราคม พ.ศ. 2544 ภายใต้โครงการ Three Links และมีการพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างกว้างขวางบนเกาะเพื่อรับนักท่องเที่ยวจากแผ่นดินใหญ่
ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2558 นักท่องเที่ยวจากจีนแผ่นดินใหญ่สามารถยื่นขอใบอนุญาตเข้าออกและเข้าเมืองได้โดยตรงเมื่อเดินทางมาถึงจินเหมิน สิทธิพิเศษนี้ยังใช้กับหมู่เกาะเผิงหู่และเกาะม๋าจู่ ซึ่งเป็นเกาะรอบนอกของไต้หวันที่อยู่ใกล้จีน เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวในเกาะรอบนอกของไต้หวัน
ในแง่ของความใกล้ชิด คนจินเหมินมีความใกล้ชิกับคนจีนแผ่นดินใหญ่มากกว่า โดยเฉพาะคนมณฑลฝูเจี้ยน เนื่องจากภูษาาฝูเจี้ยนหรือภาษฮกเกี้ยน และวัฒนธรรมหลายๆ อย่างก็เหมือนกัน ดังนั้น ความพยายามที่จะสร้างความรู้สึกว่า "ไต้หว้นเป็นเอกราชจากจีน" และการแยก "เอกลักษณ์ความเป็นไต้หวันจากความเป็นจีน" จึงไม่ประสบความสำเร็จมากนักบนเกาะจินเหมิน
Photo - ภาพถ่ายเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม 2023 แสดงให้เห็นเกาะเล็กๆ ชื่อเกาะซืออวี่ (เกาะสิงโต) ของไต้หวันตั้งอยู่ระหว่างเมืองเซี่ยเหมินของจีน (ด้านหลัง) และเกาะเสี่ยวจินเหมินซึ่งเป็นแนวหน้าของไต้หวัน ที่มีการวางลวดหนามคุ้มกันชายหาดอย่างหนาแน่น แต่ปัจจุบันจุดตรวจทหารถูกเปลี่ยนให้กลายเป็นที่กลับรถแล้ว และบังเกอร์ทหารกลายเป็นร้านกาแฟสำหรับนักท่องเที่ยว ทั้งหมดนี้เป็นสิ่งเตือนใจทุกแห่งถึงความขัดแย้งที่เกิดขึ้นกับกองกำลังคอมมิวนิสต์จีนเมื่อหลายสิบปีก่อน (Photo by Sam Yeh / AFP)
