ข้อไหล่ติด แม้ไม่ใช่โรคร้ายที่รุนแรง แต่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต รักษาหายได้ด้วยวิธีออกกำลังกายง่ายๆ หรือการทำารผ่าตัดส่องกล้องด้วยการเจาะหัวไหล่ 4 จุด

ข้อไหล่ติด แม้ไม่ใช่โรคร้ายที่รุนแรง แต่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ข้อมูลจากอ. นพ.กุลพัชร จุลสำลี ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดลเผย  ข้อไหล่ติด อีกหนึ่งอาการป่วยที่เป็นอุปสรรคต่อการใช้ชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะเรื่องของการหยิบจับวัตถุที่ต้องยกไหล่ การอาบน้ำ การรับประทานอาหาร หรือการใส่เสื้อผ้า แต่สามารถรักษาให้หายได้ 

ปัจจัยเสี่ยงที่พบบ่อยสำหรับภาวะข้อไหล่ติด ได้แก่ อายุเกิน 40 ปี และผู้ที่ป่วยเป็นโรคไหล่ติดร้อยละ 70 เป็นผู้หญิง เกิดจากการบาดเจ็บล่าสุดเช่น การผ่าตัดหรือแขนหักอาจทำให้ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ในระหว่างการฟื้นตัว ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน 10 ถึง 20 เปอร์เซ็นต์ ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานมีอาการข้อไหล่ติด และอาการอาจรุนแรงขึ้น เหตุผลไม่ชัดเจน

อาการข้อไหล่ติด เป็นอาการที่ไม่สามารถยกแขนได้สุด หากยกแขนจนถึงระดับเกือบเต็มที่จะรู้สึกปวด โดยอาการข้อไหล่ติดจะเกิดทุกทิศทางในการเคลื่อนไหว ทั้งไปข้างหน้า ด้านข้าง หรือข้างหลัง ทำให้เป็นอุปสรรคต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ภาวะข้อไหล่ติด จะมีอาการหลากหลาย โดยอาจเกิดอาการต่าง ๆ ดังนี้

อาการจะเกิดขึ้นอย่างช้า ๆ

• ปวดบริเวณข้อไหล่ หรือต้นแขน (deltoid insertion)
• ไม่สามารถนอนทับข้อไหล่ข้างที่มีอาการปวดได้
• มีอาการปวดเมื่อยกแขน และยกแขนขึ้นไม่สุด (shoulder elevation)
• มีอาการปวดขณะหมุนแขนออกด้านนอก (shoulder external rotation)
• กล้ามเนื้อรอบข้อไหล่ตึงตัว
• กล้ามเนื้อรอบข้อไหล่ยึดรั้ง
• กล้ามเนื้อรอบข้อไหล่อาจมีขนาดลดลง
• พบจุดกดเจ็บบริเวณกล้ามเนื้อรอบข้อไหล่
• X-rays ไม่พบความผิดปกติ ยกเว้นกระดูกมีการเปลี่ยนแปลง
• มีอาการปวดมาก
• มีอาการปวด แต่ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้

ข้อไหล่ติด แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่
ระยะปวด โดยจะมีอาการปวดมาก แม้ยกไหล่เพียงนิดเดียว ในระยะนี้มักจะเป็นอยู่ประมาณ 2-9 เดือน

ระยะข้อไหล่ติด โดยจะมีพิสัยการเคลื่อนไหวข้อไหล่ลดลง มักจะมีอาการปวดตึงไหล่เมื่อขยับไหล่ใกล้สุด ทำให้มีปัญหาเรื่องการใช้งาน เช่น การรับปรปวดไหล่, ไหล่ะทานอาหาร อาบน้ำ ใส่เสื้อผ้า โดยผู้ป่วยจะมีอาการอยู่ในระยะนี้นานแตกต่างกันออกไป มีตั้งแต่ 2 เดือนไปจนถึง 1 ปีครึ่ง

ระยะฟื้นคืนตัว เมื่อผ่านระยะติดมาแล้วจะเข้าสู่ระยะฟื้นคืนตัว โดยธรรมชาติจะรักษาตัวเอง อาจใช้เวลาตั้งแต่ 1-3 ปี
หลักการรักษาข้อไหล่ติด

• ให้ยาลดปวด อาจเป็นยากินหรือยาชนิดฉีด
• กายภาพบำบัด ผู้ป่วยต้องทำกายภาพอย่างสม่ำเสมอตั้งแต่ระยะแรกที่มีอาการจึงจะได้ผลลัพธ์ที่ดี
• ผ่าตัด สำหรับผู้ป่วยบางรายที่รักษาด้วยการใช้ยาร่วมกับการทำกายภาพบำบัดแล้วไม่ประสบผลสำเร็จ
• การออกกำลังกาย
• ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดข้อไหล่ติด
• โรคประจำตัว เช่น เบาหวาน โรคที่เกี่ยวกับความอ้วน โรคไทรอยด์
• ผู้ที่มีการเคลื่อนไหวน้อย เช่น ผู้ป่วยติดเตียง เป็นต้น
• เคยประสบอุบัติเหตุที่ข้อไหล่ มีภาวะเส้นเอ็นบริเวณไหล่ฉีกขาด

โดยการผ่าตัดด้วยการใช้กล้องส่องข้อไหล่ คือ การผ่าตัดโดยเจาะรูที่ไหล่ 3-4 รู รูละประมาณ 0.5 - 1 เซนติเมตร เพื่อใส่เครื่องมือเข้าไป นั่นก็คือกล้องขนาดประมาณ 4 มิลลิเมตร ที่จะนำภาพภายในข้อออกมาแสดงบนจอภาพ และแพทย์ทำการตกแต่ง ตัดเยื่อหุ้มข้อ ด้วยเครื่องมือเฉพาะทาง หรือเครื่องมือพิเศษ

ข้อดีการผ่าตัดโดยใช้กล้องส่องข้อไหล่ ทำให้สามารถเห็นพยาธิสภาพในข้อได้อย่างชัดเจนและสามารถแก้ไขพยาธิสภาพได้ดี แผลมีขนาดเล็ก เนื้อเยื่อและกล้ามเนื้อบริเวณรอบข้อได้รับบาดเจ็บน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิด ทำให้หลังผ่าตัดผู้ป่วยจะเจ็บน้อยกว่า สามารถทำกายภาพได้เร็วขึ้นช่วยให้ฟื้นตัวเร็วและช่วยลดระยะเวลาที่นอนโรงพยาบาล

อาการข้อไหล่ติด สามารถรักษาได้ หากเข้ารับการรักษาตั้งแต่เริ่มมีอาการใช่ช่วงแรกๆ ก็สามารถกลับไปดำเนินชีวิตประจำวันได้อย่างมีความสุขมากขึ้น สามารถทำกิจกรรมต่างๆ โดยเฉพาะเรื่องของการยกไหล่ การอาบน้ำ การรับประทานอาหาร หรือการใส่เสื้อผ้าด้วยตัวเอง เพิ่มคุณภาพชีวิตให้ผู้สูงอายุได้อย่างชัดเจน

การออกกำลังกาย
การออกกำลังกายเบาๆ บ่อยครั้งสามารถป้องกันและอาจทำให้อาการไหล่ตึงกลับคืนได้ สมาคมศัลยแพทย์กระดูกและข้อแห่งอเมริกา (AAOS) เสนอการออกกำลังกายง่ายๆ วิธีแรกคือการยืดแขนแบบครอสโอเวอร์

การยืดแขนแบบครอสโอเวอร์ จับต้นแขนของด้านที่ได้รับผลกระทบ ค่อยๆ ดึงแขนไปด้านหน้าใต้คาง กดค้างไว้ 30 วินาที ผ่อนคลายและทำซ้ำ การออกกำลังกายควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ นักบำบัดโรคกระดูก หรือนักกายภาพบำบัด

สำหรับใครที่มีอาการตึงที่ข้อไหล่ควรไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุดเพื่อป้องกันอาการตึงถาวร โรงเรียนแพทย์ฮาร์วาร์ดแนะนำการออกกำลังกายต่อไปนี้เพื่อบรรเทาอาการข้อไหล่ติดง่ายๆ เช่น

การยืดลูกตุ้ม
ยืนโดยให้ไหล่ผ่อนคลาย โน้มตัวไปข้างหน้าโดยวางมือของแขนที่ไม่ได้รับผลกระทบวางอยู่บนโต๊ะ ปล่อยให้แขนที่ได้รับผลกระทบห้อยลงมาในแนวตั้งแล้วเหวี่ยงเป็นวงกลมเล็กๆ เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 ฟุต เพิ่มเส้นผ่านศูนย์กลางเป็นเวลาหลายวันเมื่อคุณมีความแข็งแรงมากขึ้น

ผ้าเช็ดตัวยืด
หยิบผ้าเช็ดตัวทั้งสองข้างไว้ด้านหลัง ใช้แขนที่ดีดึงผ้าเช็ดตัวและแขนที่ได้รับผลกระทบขึ้นไปทางไหล่ ทำซ้ำ 10 ถึง 20 ครั้งต่อวัน