จากงานวิจัยในปี 2020 มีการทดสอบโดยการนำโพรไบโอติกสายพันธุ์ไทย Lactobacillus paracasei MSMC 39-1 พบว่าโพรไบโอติกสามารถลดผังผืดในตับและลดการอักเสบได้

ตับ คือ อวัยวะที่สำคัญต่อร่างกายที่ใครหลายๆ คนมองข้าม! 

ตับ คือ ต่อมที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกาย มีหน้าที่สำคัญเกี่ยวกับกระบวนการเมแทบอลิซึมในร่างกาย เช่น เมแทบอลิซึมของสารอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรตและไขมัน อีกทั้งยังมีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการสลายเซลล์เม็ดเลือดแดง การสังเคราะห์พลาสมาโปรตีน การผลิตฮอร์โมน และการกำจัดพิษ หากเกิดภาวะตับอักเสบขึ้นมาก็จะส่งผลโดยตรงทำให้ระบบต่างๆ ในร่างกายเกิดความผิดปกติ และอาจอันตรายถึงชีวิตได้ 

ซึ่งการเกิดตับอักเสบนั้น มีหลากหลายปัจจัย อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัส หรือพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน อย่างการดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ หรือผลข้างเคียงจากการใช้ยา สารพิษบางชนิด 

ตับอักเสบ มี 2 ประเภท

ภาวะเฉียบพลัน คือ ตับอักเสบที่เกิดขึ้นจากสาเหตุใดก็ตามที่การอักเสบหายได้เองในระยะ 6 เดือน

ภาวะเรื้อรัง คือ ตับอักเสบจากสาเหตุใดก็ตาม ที่ไม่หายเองภายใน 6 เดือน โดยการตรวจเลือดพบมีร่องรอยของการอักเสบ ผังผืดในตับ มีการตรวจซ้ำแล้วค่าการทำงานของตับสูงผิดปกติ เป็นระยะเวลานานเกิน 6 เดือน และเมื่อปล่อยทิ้งไว้นาน ๆ จนเกิดเป็นภาวะที่เรียกว่า พังผืด หรือ Liver Fibrosis โดยทั่วไปแบ่งย่อยเป็น 4 ระยะ คือ ระยะที่ 1-2 เป็นพังผืดตับระยะต้น ส่วนระยะ 3-4 เป็นพังผืดระยะรุนแรง

อาการของตับอักเสบ

ในระยะแรกจะไม่มีอาการ แต่สามารถทราบได้จากค่าตับ อาจจะมีการเกิด*ภาวะไขมันพอกตับ ซึ่งสัมพันธ์กับภาวะต่างๆ ได้แก่ โรคอ้วน โดยเฉพาะผู้ที่อ้วนลงพุง ผู้ตรวจพบโรคเบาหวาน ภาวะไขมันในเลือดสูงและความดันโลหิตสูง โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบเผาผลาญซึ่งเป็นภาวะที่หลายๆ คนคาดไม่ถึงว่าจะทำให้เกิดตับอักเสบ เมื่อระยะการอักเสบมากขึ้น จะเริ่มมีอาการปวดเมื่อยตามตัว เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ไข้ต่ำๆ คลื่นไส้อาเจียน เหนื่อยง่าย ตัวเหลือง ตาเหลือง หรือ ภาวะดีซ่าน หรือหากร้ายแรงจนถึงขั้นเรื้อรังจนเซลล์ตับถูกทำลายมากๆ และมีผังผืดเกิดขึ้นในตับ อาจทำให้กลายเป็นโรคตับแข็งในที่สุด

*ภาวะไขมันพอกตับ คือ ภาวะที่มีการสะสมของไขมัน ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในรูปของ Triglyceride ในเซลล์ตับ กล่าวคือมีปริมาณน้ำตาลส่วนเกินในร่างกายมากเกินความต้องการจนตับนำไปสร้างเป็นไขมัน (Lipogenesis)

การตรวจวินิจฉัยตับอักเสบ

โดยเบื้องต้นแพทย์จะซักประวัติการเจ็บป่วย เพื่อประเมินความเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดโรค และอาจมีการตรวจพิเศษอื่นๆ เพื่อวินิจฉัยตับอักเสบร่วมด้วย ได้แก่ 

• การตรวจเลือด เพื่อตรวจหาค่าการทำงานของตับ ได้แก่ ค่า ALT, AST, ALP ที่ผิดปกติ 

ภาพจาก : https://www.mahaesakhospital.co.th/detail.php?cat_id=1&know_id=10

• การตรวจหาเชื้อไวรัส 

• การตรวจตับด้วยเครื่องไฟโบรสแกน (Fibroscan) เป็นการตรวจไขมันในตับและการตรวจพังผืดในตับ ซึ่งเป็นเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ช่วยประเมินปริมาณไขมันในตับรวมถึงระดับพังผืดและตับแข็งได้โดยที่ผู้ป่วยไม่เจ็บตัว ใช้เวลาไม่นาน

แนวทางในการป้องกันและลดความเสี่ยงที่ก่อให้เกิดโรคตับอักเสบ

ปัจจุบันการรักษาตับอักเสบมีหลากหลายวิธีตามสาเหตุของโรค ทั้งนี้เพื่อป้องกันความรุนแรงของโรคที่จะเพิ่มมากขึ้นควรรักษาตั้งแต่เริ่มต้น และส่วนใหญ่อาการของผู้ป่วยโรคตับอักเสบมักเกิดไขมันพอกตับขึ้นมาก่อน ดังนั้นการรักษาและบรรเทาโรคนี้ควรป้องกันตั้งแต่เนิ่น ๆ วิธีง่ายๆ มี ดังนี้

1. ตรวจสุขภาพเป็นประจำ

2. หยุดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากหรือเป็นประจำ

3. ควบคุมน้ำหนักไม่ให้เกิดโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน 

4. จำกัดอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรต และไขมันมากแต่ควรรับประทานอาหารให้ครบ 3 มื้อ

5. ควบคุมปัจจัยต่างๆเช่นเบาหวาน ไขมันในเลือดสูงให้ดี

6. ทานโพรไบโอติกที่มีส่วนช่วยในการลดไขมันพอกตับ และส่วนช่วยในการบรรเทาโรคตับอักเสบ

โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยบรรเทาโรคตับอักเสบ?

  จากงานวิจัยในปี 2020 มีการทดสอบโดยการนำโพรไบโอติกสายพันธุ์ไทย Lactobacillus paracasei MSMC 39-1 ทดสอบในสัตว์ทดลองที่เหนี่ยวนำทำให้เกิดการเป็นผังผืดในตับซึ่งเกิดจากตับอักเสบด้วย thioacetamide (TAA) พบว่าโพรไบโอติกสามารถลดผังผืดในตับและลดการอักเสบได้ โดยตรวจจากค่า TNF-alpha, ค่าตับ AST, ALT ที่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเทียบกับสัตว์ทดลองกลุ่มที่ไม่ได้รักษาด้วยโพรไบโอติก ตรงกับงานวิจัยก่อนหน้านี้ในปี 2019 ผู้วิจัยได้ศึกษาในสัตว์ทดลองที่เหนี่ยวนำให้เกิดไขมันพอกตับด้วยแอลกอฮอล์และรักษาด้วยโพรไบโอติก พบว่าสามารถช่วยยั้บยั้งสาเหตุที่ก่อให้เกิดการอักเสบได้ และสามารถลดไขมันได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

ภาพจากงานวิจัย :  Jantararussamee C and et al.  Hepatoprotective Effect of Probiotic Lactic Acid Bacteria on Thioacetamide-Induced Liver Fibrosis in Rats. Probiotics Antimicrob Proteins. 2021 Feb;13(1):40-50.

สรุปได้ว่า L. paracasei MSMC39-1 มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ บรรเทาตับอักเสบ ลำไส้อักเสบ และปรับจุลินทรีย์ในลำไส้ 

ดังนั้นผู้ป่วยที่มีอาการไขมันพอกตับและตับอักเสบสามารถรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีโพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยตัวนี้ได้ เนื่องจากมีงานวิจัยหลายงานรองรับ และยังสามารถช่วยได้รักษาหรือบรรเทาในด้านอื่นๆ ได้อีกด้วย

นพรัตน์ สุขสราญฤดี

Founder, วิโนน่า เฟมินิน , Winona Feminine

แหล่งข้อมูลอ้างอิงจาก

1. Jantararussamee C, Rodniem S, Taweechotipatr M, Showpittapornchai U, Pradidarcheep W. Hepatoprotective Effect of Probiotic Lactic Acid Bacteria on Thioacetamide-Induced Liver Fibrosis in Rats. Probiotics Antimicrob Proteins. 2021 Feb;13(1):40-50.

2. Boonyarut, Ladda & Piyatida, Tangteerawatana & Poolpol, Padungchaichot & Pradidarcheep, Wisuit & Anongnard, Kasorn & Malai, Taweechotipatr. (2021). Anti-inflammatory effect of probiotic Lactobacillus paracasei MSMC39-1 on alcohol-induced hepatitis in rats. Journal of Applied Pharmaceutical Science. 11. 10.7324/JAPS.2021.110407.

3. เว็บไซต์ https://www.paolohospital.com

4. เว็บไซต์ https://chulalongkornhospital.go.th

5. เว็บไซต์ https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/19/19-1601993485.pdf?1678263840

6. เว็บไซต์ https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%9A