พลังการเยียวยาของดนตรีเศร้านั้นมีปัจจัยมาจากหลายด้าน แม้เราไม่ต้องอกหัก สูญเสีย หรือต้องเจอกับเหตุการณ์ร้ายๆ มาก่อน

ไม่ว่าบนโลกนี้จะมีเพลงสนุก เพลงจังหวะสดใสที่ทำให้อารมณ์ดี หรือสามารถทำให้เราลุกขึ้นขยับร่างกายเต้นได้นั้นสร้างความเพลิดเพลินขนาดไหน แต่เพลงเศร้ากลับทำให้เราเพลิดเพลินยิ่งกว่า ชาห์ราม เฮชมัต ศาสตราจารย์เกียรติคุณด้านเศรษฐศาสตร์สุขภาพของการเสพติด มหาวิทยาลัยอิลลินอยส์ ณ สปริงฟิลด์ ให้เหตุผลไว้ว่า “แม้ความเศร้าจะถูกมองว่าเป็นอารมณ์เชิงลบ แต่ในบริบทของศิลปะและสุนทรียะ เรากลับพบว่ามันนำความเพลิดเพลินมาให้ และความเพลิดเพลินนี้เกิดจากหลายปัจจัย”

อะไรคือสาเหตุที่ทำให้ผู้คนรู้สึกพึงพอใจจากการฟังดนตรีเศร้า

1. การแสดงออกทางอารมณ์ผ่านเสียงและดนตรี

ดนตรีถ่ายทอดอารมณ์ผ่านการเลียนแบบเสียงของมนุษย์ เมื่ออยู่ในสภาวะเศร้าหมอง คนเรามักพูดช้าลง พูดเบากว่าปกติ และมีโทนเสียงต่ำลง ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ Adagio for Strings ของซามูเอล บาร์เบอร์ ซึ่งได้รับการยกย่องในแบบสำรวจของ BBC ว่าเป็นผลงานดนตรีที่เศร้าที่สุดในโลก

2. ดนตรีเป็นช่องทางปลดปล่อยอารมณ์

ดนตรีช่วยให้เราปลดปล่อยอารมณ์ด้านลบ เช่น ความโกรธหรือความเศร้า (catharsis) โดยไม่ต้องเผชิญกับอันตรายจริง เมื่อเราฟังดนตรีเศร้าหรือดูภาพยนตร์เศร้า เรารู้ว่าความเศร้าเหล่านั้นเป็นเพียงสิ่งสมมติ ความเศร้าที่ดนตรีปลุกขึ้นมาจึงรู้สึกปลอดภัย

3. ความสุขจากดนตรีเศร้า

ดนตรีเศร้าสามารถกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนโปรแลคติน ซึ่งช่วยลดความเจ็บปวดทางใจและสร้างความสงบ ฮอร์โมนนี้ยังมีบทบาทในการปลอบประโลมใจ เช่นเดียวกับที่มารดาปลอบลูกขณะให้นม

4. ความเห็นอกเห็นใจ (Empathy)

ความเห็นอกเห็นใจมีบทบาทสำคัญในการสร้างความเพลิดเพลินจากดนตรีเศร้า คนที่มีความสามารถในการเข้าใจและรู้สึกถึงอารมณ์ของผู้อื่นมักได้รับผลกระทบจากดนตรีเศร้ามากที่สุด พวกเขาสามารถจินตนาการและเชื่อมโยงกับประสบการณ์ของตัวละครหรือเรื่องราวในดนตรีได้อย่างลึกซึ้ง

5. ความคิดถึง (Nostalgia)

ดนตรีเศร้าเป็นตัวกระตุ้นที่ทรงพลังสำหรับความทรงจำในอดีต การระลึกถึงช่วงเวลาที่มีความหมาย เช่น ช่วงวัยเรียน หรือเหตุการณ์สำคัญในชีวิต อาจทำให้อารมณ์ดีขึ้น เรารู้สึกเพลิดเพลินไปกับความทรงจำเหล่านั้น แม้ว่าความทรงจำจะมาพร้อมความโหยหา

6. การควบคุมอารมณ์ (Mood Regulation)

ดนตรีเศร้าช่วยปรับสมดุลอารมณ์และให้ความรู้สึกเหมือนมีเพื่อนในจินตนาการที่เข้าใจความรู้สึกของเรา ดนตรีบางชิ้น เช่น โซนาตาสามบทสุดท้ายของชูเบิร์ต ถ่ายทอดความรู้สึกโดดเดี่ยวและให้ความสบายใจแก่ผู้ฟัง ซึ่งสอดคล้องกับประสบการณ์ส่วนตัวของชูเบิร์ตในช่วงชีวิตสุดท้ายของเขา