เตือนความจำชาวโลก ปี 2023 มันแรงแค่ไหน ปีหน้าฟ้าใหม่ดูไว้เป็นตัวอย่าง

ส่งท้ายปีเก่าด้วยการทบทวนความจำกันว่าในปี 2023 โลกของเราได้ผ่านเหตุการณ์อะไรมาบ้าง และในบรรดาเหตุการณ์เหล่านี้ มีเรื่องไหนที่ถือว่าเป็นเรื่องประเภท "เราทำผิดพลาดอะไรไป?" ซึ่งเรา (The Better) จะสรุปทั้งเหตุการณ์ และวิเคราะห์บางสถานการณ์ที่สำคัญที่เกิดจากความผิดพลาดของมนุษยชาติ ด้วยความคิดที่ว่า "อดีตเป็นบทเรียนให้กับอนาคต" เพื่อป้องกันไม่ให้อนาคตต้องซ้ำรอยเรื่องแบบนั้นอีก 

นี่คือเหตุการณ์เหล่านั้น

8 มกราคม
จีนเปิดพรมแดนต้อนรับนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศอีกครั้ง ถือเป็นการสิ้นสุดข้อจำกัดการเดินทางที่เริ่มในเดือนมีนาคม 2020

6 กุมภาพันธ์
แผ่นดินไหวขนาด 7.8 Mww ทางตอนใต้และตอนกลางของตุรกี รวมถึงทางตอนเหนือและตะวันตกของซีเรีย ตามมาด้วยอาฟเตอร์ช็อกขนาด 7.7 Mww ในวันเดียวกัน ทำให้เกิดความเสียหายเป็นวงกว้าง และมีผู้เสียชีวิตมากกว่า 59,000 ราย และบาดเจ็บ 121,000 คน

23 กุมภาพันธ์
โอมานเปิดน่านฟ้าให้สายการบินอิสราเอลเป็นครั้งแรกในการยกระดับความสัมพันธ์ทวิภาคี (บทวิเคราะห์สั้น - นี่เป็นหนึ่งในสัญญาณของการปรับความสัมพันธ์ระหว่างชาติอาหรับกับอิสราเอล ซึ่งความสัมพันธ์ใหม่เหล่านี้จะไม่ได้รับผลกระทบมากนักในช่วงที่เกิดสงครามในอิสราเอลกับกลุ่มฮามาส นั่นหมายความว่าในบรรดาประเทศอาหรับก็มีการแบ่งแยกฝ่ายที่ชัดเจนแล้วเหมือนกัน ระหว่างอาหรับที่ยอมคบกับอิสราเอลและอาหรับที่ไม่ยอมคบกับอิสราเอล)

10 มีนาคม
การเลือกตั้งประธานาธิบดีจีนในปี 2023 จัดขึ้นโดยสภาประชาชนแห่งชาติมีมติเป็นเอกฉันท์เลือก สีจิ้นผิง เป็นประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนสมัยที่ 3 อย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน  

10 มีนาคม
อิหร่านและซาอุดิอาระเบียตกลงที่จะกลับมาสานต่อความสัมพันธ์ทางการทูตซึ่งถูกตัดขาดในปี 2559 ในการเจรจาที่จีนเป็นสื่อกลาง (บทวิเคราะห์สั้น - นี่คือการกำหนดระเบียบโลกใหม่และขั้นอำนาจโลกใหม่ ด้วยการจับคู่ฝ่ายที่ขัดแย้งกันมาก่อน คืออิหร่านกับซาอุดีอาระเบีย และยังเป็นการย้ายขั้วของซาอุดีอาระเบียจากเดิมที่อิงกับสหรัฐฯ หันมาเกี่ยวข้องกับอิหร่านและจีน ซึ่งถือเป็นปฏิปักษ์กับสหรัฐฯ) 

10 มีนาคม
Silicon Valley Bank ซึ่งเป็นธนาคารที่ใหญ่ที่สุดอันดับที่ 16 ของสหรัฐอเมริกา ล้มเหลว นับเป็นความล้มเหลวของธนาคารครั้งใหญ่ที่สุดนับตั้งแต่วิกฤตการณ์ทางการเงินในปี 2551 ซึ่งส่งผลกระทบต่อบริษัทต่างๆ ทั่วโลก (บทวิเคราะห์สั้น -  ในช่วงห้าวันของเดือนมีนาคม พ.ศ. 2566 ธนาคารขนาดเล็กถึงขนาดกลางของสหรัฐฯ สามแห่งล้มเหลว ส่งผลให้ราคาหุ้นของธนาคารทั่วโลกลดลงอย่างรวดเร็ว และมีการตอบสนองอย่างรวดเร็วของหน่วยงานกำกับดูแลเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของวิกฤตที่อาจเกิดขึ้นทั่วโลก การล้มลงของธนาคารเหล่านี้เกิดหลังจากที่ธนาคารต้องขายพอร์ตพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐฯ ในราคาขาดทุนจำนวนมาก เพราะพันธบัตรได้สูญเสียมูลค่าอย่างมีนัยสำคัญเนื่องจากอัตราดอกเบี้ยในตลาดปรับตัวสูง นี่เป็นตัวอย่างของการที่ธนาคารกลางสหรัฐฯ ขึ้นดอกเบี้ยเพื่อพยุงเศรษฐกิจ โดยยอมแลกกับความเสียหายที่มีต่อพันธบัตรของตน ซึ่งตัวเองไม่ได้ถือ แต่เป็นนักลงทุนทั้งในและต่างประเทศ)

14 มีนาคม
OpenAI เปิดตัว GPT-4 โมเดลภาษาขนาดใหญ่สำหรับ ChatGPT ซึ่งสามารถตอบสนองต่อภาพและประมวลผลได้ถึง 25,000 คำ

17 มีนาคม
ศาลอาญาระหว่างประเทศออกหมายจับประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูตินแห่งรัสเซีย และมาเรีย ลโววา-เบโลวา กรรมาธิการสิทธิเด็กของรัสเซีย ถือเป็นหมายจับครั้งแรกต่อผู้นำของสมาชิกถาวรของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ

26 มีนาคม
การประท้วงการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมของอิสราเอลปี 2023 การประท้วงขนาดใหญ่ปะทุขึ้นทั่วอิสราเอลภายหลังนายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮูไล่รัฐมนตรีกลาโหมออก ซึ่งวิพากษ์วิจารณ์แผนยกเครื่องกระบวนการยุติธรรมของรัฐบาล

29 มีนาคม
บราซิลและจีนลงนามข้อตกลงซื้อขายสกุลเงินของตนเอง โดยยุติการใช้ดอลลาร์สหรัฐเป็นตัวกลาง (บทวิเคราะห์สั้น - นี่คือหนึ่งในความพยายามของจีนและประเทศที่อยู่นอกเครือข่ายพันธมิตรของสหรัฐฯ ในการลดบทบาทของเงินดอลลาร์สหรัฐฯ หรือกระบวนการ Dedolaization เพื่อลดโอกาสที่เศรษฐกิจของประเทศจะได้รับผลกระทบจากการโยงเศรษฐกิจของตัวเองกับการเงินของสหรัฐฯ หากเกิดความขัดแย้งกับสหรัฐฯ ขึ้นมา การเงินของประเทศก็จะถูกสหรัฐฯ โจมตีได้ง่าย ตัวอย่างคือกรณีของรัสเซียที่ถูกคว่ำบาตรทางการเงินหลังก่อสงครามในยูเครน) 

4 เมษายน
ฟินแลนด์เข้าเป็นสมาชิกคนที่ 31 ของ NATO ซึ่งเพิ่มพรมแดนประชิดกันระหว่างพันธมิตร NATO กับรัสเซียเป็นสองเท่า ทำให้การเผชิญหน้ารุนแรงขึ้น  (บทวิเคราะห์สั้น -  ในช่วงปลายปี ผู้นำฟินแลนด์เริ่มตระหนักว่าการละทิ้งความเป็นกลางของตัวเอง จะส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพในระยะยาว เพราะมีโอกาสที่รัสเซียจะทำสงครามในยูเครนต่อไปได้อีกหลายปี และนั่นหมายความว่าฟินแลนด์ต้องเผชิญกับสงครามเย็นกับรัสเซียในอนาคต แทนที่จะอยู่อย่างสงบเหมือนสมัยตอนที่วางตัวเป็นกลาง ไม่ใช่สมาชิกของ NATO) 

20 เมษายน 
จรวด Starship ของ SpaceX ซึ่งเป็นจรวดที่ใหญ่ที่สุดและทรงพลังที่สุดเท่าที่เคยสร้างมา ถูกส่งขึ้นเป็นครั้งแรกในการทดสอบบินจากเท็กซัส มันจะระเบิดหลังจากปล่อยไปสี่นาที

25 เมษายน 
มีการเปิดเผยการฆ่าตัวตายของลัทธิสุดโต่งในป่าชากาโฉลา ในประเทศเคนยา ศพของสาวก 429 คนของลัทธิ  Good News International Ministries ถูกพบในหลุมศพตื้น ๆ ทั่วป่า โดยมีผู้สูญหายกว่า 613 คน

5 พฤษภาคม 
องค์การอนามัยโลกยุติการประกาศให้โรคโควิด-19 เป็นภาวะฉุกเฉินด้านสุขภาพระดับโลก แต่ยังคงเรียกภาวะดังกล่าวว่าเป็นโรคระบาดใหญ่

6 พฤษภาคม
พิธีราชาภิเษกของพระเจ้าชาร์ลที่ 3 และคามิลลาในฐานะกษัตริย์และราชินีแห่งสหราชอาณาจักรและอาณาจักรเครือจักรภพอื่น ๆ จัดขึ้นที่เวสต์มินสเตอร์แอบบีย์ กรุงลอนดอน

18 มิถุนายน
ลูกเรือ Titan ระเบิดใต้น้ำ: ลูกเรือทั้งห้าคนของ Titan  ซึ่งเป็นเรือดำน้ำใต้ทะเลลึกที่สำรวจซากเรือ Titanic เสียชีวิตหลังจากการระเบิดครั้งใหญ่ของเรือ Titan

23 มิถุนายน
กลุ่มวากเนอร์ นำโดยเยฟเกนี ปริโกซิน เริ่มความขัดแย้งด้วยอาวุธกับกองทัพรัสเซีย โดยยึดเมืองรอสตอฟ-ออน-ดอนและบางส่วนของแคว้นโวโรเนซ ก่อนที่จะถอนตัวในวันรุ่งขึ้น หลังจากข้อตกลงสันติภาพที่มี อเล็กซานเดอร์ ลูคาเชนโก ประธานาธิบดีเบลารุส เป็นคนกลางเจรจา

3 กรกฎาคม
ผู้กลั่นน้ำมันของอินเดียเริ่มชำระเงินสำหรับการนำเข้าน้ำมันของรัสเซียในสกุลเงินหยวนจีน เป็นทางเลือกแทนดอลลาร์สหรัฐ เนื่องจากการคว่ำบาตรรัสเซียที่เพิ่มขึ้น (บทวิเคราะห์สั้น - นี่เป็นอีกหนึ่งในความพยายามลดการพึ่งพาเงินดอลลาร์สหรัฐฯ หรือ Dedolaization โดยหันมาใช้สกุลเงินของจีน ที่น่าสนใจก็คือ แม้แต่อินเดียซึ่งมีความไม่ลงรอยกับจีนในเรื่องการเมือง ก็ยังยอมที่จะใช้เงินหยวนเพื่อหลีกเลี่ยงเงินดอลลาร์) 

4 กรกฎาคม
อิหร่านเข้าร่วมองค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้ (SCO) กลายเป็นสมาชิกลำดับที่เก้าขององค์กร (บทวิเคราะห์สั้น - สภาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศแห่งยุโรป (ECFR) ขนานนาม SCO ว่าเป็น "พันธมิตรต่อต้าน NATO" และสหรัฐฯ เคยขอเป็นสมาชิกแต่ถูกปฏิเสธไป ดังนั้นการเข้าร่วมกลุ่มนี้จึงเป็นสัญญาณของการสร้างเคึรือข่ายต่อต้านสหรัฐฯ และโลกตะวันตก โดยมีจีนเป็นแกนนำ สมาชิกส่วนใหญ่คือกลุ่มที่ถูกโลกตะวันตกมองว่าเป็นปฏิปักษ์) 

21 กรกฎาคม
ภาพยนตร์เรื่อง Barbie และ Oppenheimer เปิดตัวในขณะที่จับคู่กันเป็นงานทางอินเทอร์เน็ตและวัฒนธรรมที่สำคัญ Barbenheimer

1 สิงหาคม 
ภาวะโลกร้อน: มหาสมุทรของโลกมีอุณหภูมิสูงสุดเป็นประวัติการณ์ที่ 20.96 °C (69.73 °F) ซึ่งสูงกว่าสถิติก่อนหน้าในปี 2559 นอกจากนี้ กรกฎาคมยังเป็นเดือนที่ร้อนที่สุดเป็นประวัติการณ์สำหรับอุณหภูมิอากาศบนพื้นผิวเฉลี่ยทั่วโลกด้วยส่วนต่างที่ค่อนข้างมาก 0.3 °C (32.5 °F)

8 สิงหาคม 
เกิดไฟป่าฮาวาย: พื้นที่ 17,000 เอเคอร์ถูกเผาและมีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 100 ราย โดยสูญหายอีกสี่คน เมื่อไฟป่าต่อเนื่องเกิดขึ้นบนเกาะเมาวีในฮาวาย (บทวิเคราะห์สั้น - กรณีนี้ถือเป็นไฟป่าที่เลวร้ายที่สุครั้งหนึ่งของสหรัฐฯ และสะท้อนถึงการรับมือปัญหาภายในประเทศของสหรัฐฯ ที่บ่าช้าและไร้ประสิทธิภาพ ทั้งยังทำให้ประชาชนอเมริกันรู้สึกว่าได้รับการปฏิบัติอย่างไม่สมกับภาษีที่พวกเขาเสียไป แต่ภาษีของพวกเขากลับถูกส่งไปสนับสนุนชาติอื่นที่รัฐบาลสหรัฐฯ เห็นว่าเป็นประโยชน์ทางการเมืองกับตน) 

23 สิงหาคม
ยานอวกาศ Chandrayaan-3 ของอินเดียกลายเป็นยานอวกาศลำแรกที่ลงจอดใกล้ขั้วโลกใต้ของดวงจันทร์ โดยบรรทุกยานลงจอดบนดวงจันทร์ชื่อ Vikram และรถแลนด์โรเวอร์บนดวงจันทร์ชื่อ Pragyan

23 สิงหาคม
เยฟเกนี ปริโกซิน ผู้นำกลุ่มวากเนอร์ ผู้ก่อตั้งมิทรี อุตคิน และคนอื่นๆ อีก 8 คนเสียชีวิตเมื่อเครื่องบินของพวกเขาตกในรัสเซีย (บทวิเคราะห์สั้น - นี่คือตัวอย่างของความผิดพลาดของบุคคลที่คิดว่าจะต่อรองกับปูตินได้ แถมยังเป็นการต่อรองที่เอาอนาคตของปูตินเป็นเดิมพัน แม้ว่า ปริโกซิน จะมีความสำคัญต่อปูตินในฐานะแขนขาของเขาในการบริการกองกำลังที่เคลื่อนไหวในพื้นที่ยุทธศาสตร์ของโลก แต่หากปริโกซินล้ำเส้นไป คนอย่างปูตินก็ไม่ละเว้น) 

8 กันยายน 
แผ่นดินไหวมาร์ราเกช–ซาฟี: แผ่นดินไหวขนาด 6.9 ริกเตอร์ที่จังหวัดมาร์ราเกช–ซาฟีทางตะวันตกของโมร็อกโก คร่าชีวิตผู้คนอย่างน้อย 2,960 รายและสร้างความเสียหายให้กับอาคารประวัติศาสตร์

10 กันยายน
พายุดาเนียล พายุหมุนเขตร้อนคล้ายพายุเมดิเตอร์เรเนียน คร่าชีวิตผู้คนไปอย่างน้อย 5,000 ราย โดยมีรายงานว่าสูญหายอีก 10,000 ถึง 100,000 ราย ในเมืองเดอร์นา ประเทศลิเบีย เขื่อนสองแห่งพังทลาย ส่งผลให้หนึ่งในสี่ของเมืองถูกทำลาย

19 กันยายน
ความขัดแย้งระหว่างนากอร์โน-คาราบาคห์: อาเซอร์ไบจานเปิดฉากการรุกทางทหารต่อสาธารณรัฐอาร์ตซัค ที่ได้รับการสนับสนุนจากอาร์เมเนีย ซึ่งจบลงด้วยชัยชนะอย่างรวดเร็วของอาเซอร์ไบจาน การประท้วงปะทุขึ้นในอาร์เมเนีย อาร์ตซัคประกาศยุบสถาบันของรัฐ และชาวอาร์เมเนียกว่า 100,000 คนหลบหนีจากนากอร์โน-คาราบาคห์ (บทวิเคราะห์สั้น - ความพ่ายแพ้ของอาร์เมเนียในการแย่งชิงนากอร์โน-คาราบาคห์กับอาร์เซอร์ไบจาน เป็นผลมาจากการที่อาร์เมเนียผละตัวเองจากอิทธิพลรัสเซียแล้วหันไปพึ่งชาติตะวันตก ทำให้รัสเซียตอบโต้ด้วยการหนุนอาร์เซอร์ไบจาน) 

20 กันยายน 
นักโบราณคดีในประเทศแซมเบียค้นพบโครงสร้างไม้ที่เก่าแก่ที่สุดในโลก มีอายุย้อนหลังไปถึง 476,000 ปี ประกอบด้วยท่อนไม้สองท่อนที่เชื่อมต่อกันด้วยรอยบากที่ยึดชิ้นหนึ่งตั้งฉากกับอีกชิ้นหนึ่ง

7 ตุลาคม
เกิดสงครามอิสราเอล–ฮามาส: ฮามาสเปิดฉากการบุกรุกเข้าสู่อิสราเอลตอนใต้จากฉนวนกาซา กระตุ้นให้มีการตอบโต้ทางทหารจากกองกำลังป้องกันประเทศอิสราเอล 

8 ตุลาคม
คณะรัฐมนตรีความมั่นคงของอิสราเอลประกาศสงครามอย่างเป็นทางการเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่สงครามยมคิปปูร์ในปี พ.ศ. 2516

1 พฤศจิกายน
การประชุมสุดยอดความปลอดภัยด้าน AI ครั้งแรกจัดขึ้นในสหราชอาณาจักร โดยมี 28 ประเทศลงนามใน "ข้อตกลงฉบับแรกของโลก" เกี่ยวกับวิธีการจัดการรูปแบบที่เสี่ยงที่สุดของปัญญาประดิษฐ์

17 พฤศจิกายน
อุณหภูมิเฉลี่ยทั่วโลกสูงกว่าค่าเฉลี่ยก่อนยุคอุตสาหกรรมชั่วคราวที่ 2 องศาเซลเซียส เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์เท่าที่มีการบันทึกไว้ (บทวิเคราะห์สั้น - นี่คือสัญญาณว่าประชาคมโลกไม่จริงจังกับการแก้ปัญหาโลกร้อน ทำให้อุณหภูมิสูงขึ้นขนาดนี้ ผลของการที่โลกร้อนขึ้นเกินกว่า 2 องศาเซลเซียสจากระดับก่อนการปฏิวัติอุสาหกรรม รายงานของคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หรือ  IPCC บอกว่าจะส่งผลให้เกิดสภาพอากาศสุดขั้ว, น้ำแข็งในทะเลอาร์กติกลดลง, ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น ปะการังฟอกขาว และการสูญเสียระบบนิเวศ)

3 ธันวาคม
วิกฤติกายอานา–เวเนซุเอลา: เวเนซุเอลาลงมติในการลงประชามติเชิงสัญลักษณ์ว่าผู้ลงคะแนนเห็นด้วยกับการสร้างเขตการปกครองในดินแดนพิพาทของกัวยานา เอเซกิบา ซึ่งปัจจุบันอยู่ภายใต้การควบคุมของกายอานาที่อยู่ใกล้เคียงหรือไม่ นักวิเคราะห์กล่าวว่าผลกระทบในทางปฏิบัติของการลงประชามติน่าจะมีเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

12 ธันวาคม 
ในการประชุมสุดยอดสภาพภูมิอากาศของ COP28 ที่ดูไบ มีการบรรลุฉันทามติสำหรับประเทศต่างๆ ในการ "เปลี่ยน" จากเชื้อเพลิงฟอสซิล ซึ่งถือเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ 30 ปีของการประชุมที่มีข้อตกลงดังกล่าว (บทวิเคราะห์สั้น - นี่คือความผิดพลาดอย่างมหันต์ของประชาคมโลก เพราะความตั้งใจจริงที่จะแก้ปัญหาโลกร้อนได้ลดน้อยลงทุกที เพราะความจำเป็นเฉพาะหน้าของประเทศต่างๆ ในตอนนี้ คือการกระตุ้นเศรษฐกิจ และการกระตุ้นเศรษฐกิจต้องอาศัยพลังงานราคาถูก เช่น ถ่านหินหรือน้ำมัน ดังนั้นการที่ที่ประชุมมีมติที่จะ "เปลี่ยน" มันมีโอกาสสูงที่จะเป็นแค่การ "เปลี่ยน" บนกระดาษแถลงการณ์เท่านั้น) 

18 ธันวาคม 
บริษัทเดินเรือหลายแห่ง รวมถึง BP บริษัทน้ำมันยักษ์ใหญ่ ประกาศระงับการดำเนินงานชั่วคราวในทะเลแดง เนื่องจากกลุ่มกบฏฮูษีทำการโจมตีเรืออย่างต่อเนื่อง อันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการที่ฮูษีประกาศสนับสนุนฮามาส ในสงครามฮามาส-อิสราเอล 

18 ธันวาคม 
มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 131 ราย และสูญหาย 16 รายจากเหตุแผ่นดินไหวทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน

21 ธันวาคม
เหตุกราดยิงที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ของสาธารณรัฐเช็กเกิดขึ้นที่มหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในกรุงปราก โดยมีผู้เสียชีวิต 15 รายและบาดเจ็บ 25 คน

22 ธันวาคม
ความคืบหน้าในสงครามอิสราเอล–ฮามาส มีรายงานผู้เสียชีวิตในฉนวนกาซาเกิน 20,000 ราย เกือบร้อยละ 1 ของประชากร และมากกว่าจำนวนผู้เสียชีวิตในสงครามอาหรับ–อิสราเอล พ.ศ. 2491

Photo by Oren ZIV / AFP