รู้หรือไม่? ประเทศไทยมีการมอบรางวัลให้แก่ผู้สร้างสรรค์งานเศิลป์จากทั้งภาครัฐและเอกชน ในรูปแบบรางวัลและทุนเพื่อส่งเสริมและพัฒนางานศิลปะในหลากหลายสาขา

ประเทศไทยมีผู้สร้างสรรค์งานศิลปะมากมาย และหลายแขนงไม่ว่าจะเป็นสาขาทัศนศิลป์ สถาปัตยกรรม วรรณศิลป์ ดนตรี ศิลปะการออกแบบ ศิลปะการแสดง และภาพยนตร์ นอกจากนั้นยังมีการประกวดจากทั้งภาครัฐ และเอกชน รวมทั้งยังมอบรางวัลสำหรับผู้สร้างสรรค์งานในสาขาวิชาต่างๆ อีกจำนวนมาก ไม่เพียงเท่านั้นในปัจจุบันหลายองค์กรนิยมที่จะมอบเป็นทุนให้ศิลปินไปสร้างสรรค์ผลงาน โดยเดิมทีศิลปินจะนำผลงานที่สร้างสรรค์เสร็จแล้วส่งเข้าประกวด แต่การมอบทุนคือศิลปินจะต้องยื่นรายละเอียดโปรเจคของตัวเองเข้าประกวดแทน 

ทั้งยังมีพื้นที่โปรโมทผลงานของตัวเองแม้จะไม่ได้รับรางวัลอันดับสูงสุด รางวัลและทุนเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมและสนับสนุนผู้สร้างสรรค์งานทางด้านศิลปะ ทั้งในงานจิตกรรม งานเขียน หรือทั้งทางด้านดนตรี การแสดงของไทยในการพัฒนาผลงานและสร้างสรรค์งานที่มีคุณภาพต่อไป

ตัวอย่างรางวัลสำคัญที่มอบให้แก่ศิลปินเพื่อยกย่องและส่งเสริมผลงานทางศิลปะทั้งจากภาครัฐและภาคเอกชน

ภาครัฐ

• รางวัลศิลปาธร: จัดโดยสำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม มอบให้แก่ศิลปินร่วมสมัยสัญชาติไทยที่มีผลงานสร้างสรรค์อย่างต่อเนื่องและมีอายุระหว่าง 30–50 ปี ครอบคลุม 7 สาขา ได้แก่ ทัศนศิลป์ สถาปัตยกรรม วรรณศิลป์ ดนตรี ศิลปะการออกแบบ ศิลปะการแสดง และภาพยนตร์  โดยในปี 2567 ผู้ที่ได้รับรางวัลได้แก่  นายจักกาย ศิริบุตร สาขาทัศนศิลป์, นายปิตุพงษ์ เชาวกุล สาขาสถาปัตยกรรม, นายวิสุทธิ์ ขาวเนียม สาขาวรรณศิลป์, ร้อยเอกสมนึก แสงอรุณ สาขาดนตรี, นางสาวแววดาว ศิริสุข สาขาศิลปะการแสดง, นายศรัณย์ เย็นปัญญา สาขาศิลปะการออกแบบ และ นายวิชญ วัฒนศัพท์ สาขาภาพยนตร์และสื่อเคลื่อนไหว

นายจักกาย ศิริบุตร รางวัลศิลปาธร สาขาทัศนศิลป์

• รางวัลศิลปินแห่งชาติ: ยกย่องบุคคลที่มีผลงานดีเด่นและมีคุณูปการต่อวงการศิลปะและวัฒนธรรมของประเทศ ครอบคลุมสาขาต่าง ๆ เช่น ทัศนศิลป์ วรรณศิลป์ และศิลปะการแสดง ผู้ได้รับรางวัลจะต้องมีสัญชาติไทย มีคุณธรรม และมีผลงานที่เป็นที่ยอมรับในวงการศิลปะ  โดยในปี 2567 ผู้ที่ได้รับรางวัลศิลปินแห่งชาติ พ.ศ.2566 จำนวน 12 คน

สาขาทัศนศิลป์ ศาสตราจารย์เกียรติคุณกัญญา เจริญศุภกุล (สื่อผสม), นางวิภาวดี พัฒนพงศ์พิบูล (สถาปัตยกรรมภายใน), ร้อยตรี ทวี บูรณเขตต์ (ประณีตศิลป์-ช่างปั้น หล่อ), นายสุดสาคร ชายเสม (ประณีตศิลป์-เครื่องประกอบฉาก)

สาขาวรรณศิลป์ นายประสาทพร ภูสุศิลป์ธร, นายวศิน อินทสระ

สาขาศิลปะการแสดง นายสมบัติ แก้วสุจริต (นาฏศิลป์ไทย - โขน ละคร), นายไชยยะ ทางมีศรี (ดนตรีไทย), นายพิเชษฐ์ เอี่ยมชาวนา (การแสดงพื้นบ้าน - เพลงฉ่อย), จ่าโทหญิง ปรียนันท์ สุนทรจามร (นักร้องเพลงไทยสากล - ลูกทุ่ง), นายสุธีศักดิ์ ภักดีเทวา (นาฏศิลป์สากล), รองศาสตราจารย์บรรจง โกศัลวัฒน์ (ภาพยนตร์)

• การประกวดศิลปกรรมเด็กและเยาวชนแห่งชาติ: จัดโดยสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม เพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และพัฒนาทักษะทางศิลปะของเด็กและเยาวชนไทย โดยมีการประกวดในระดับอายุที่แตกต่างกัน 
• โครงการ Thai Youth Streets Art 2025: จัดโดยหน่วยงานภาครัฐ เพื่อเปิดโอกาสให้เยาวชนสร้างสรรค์ศิลปะบนกำแพงใน 33 จังหวัดและ 46 สถาบันอุดมศึกษา โดยให้เยาวชนรวมทีมกันไม่เกินทีมละ 20 คน เพื่อร่วมแข่งขันและถ่ายทอดผลงานศิลปะ 
• ยุวศิลปินไทย หรือ Young Thai Artist Award: โครงการที่จัดขึ้นเพื่อสนับสนุนและส่งเสริมศิลปินรุ่นใหม่ของไทยให้มีโอกาสแสดงความสามารถและความคิดสร้างสรรค์ในสาขาต่าง ๆ โครงการนี้จัดขึ้นโดย มูลนิธิเอสซีจี และได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานต่าง ๆ

ภาคเอกชน

• รางวัลจิตรกรรมบัวหลวง: จัดโดยธนาคารกรุงเทพ เพื่อส่งเสริมศิลปินที่สร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรมไทยแบบประเพณีและร่วมสมัย โดยมีการมอบรางวัลในประเภทต่าง ๆ เช่น เหรียญทองบัวหลวง พร้อมเงินรางวัลและทุนสำหรับทัศนศึกษางานศิลปะในต่างประเทศ
• การประกวดศิลปกรรมกรุงไทย (Krungthai Art Awards): จัดโดยธนาคารกรุงไทย เพื่อส่งเสริมศิลปินในการสร้างสรรค์ผลงานที่สะท้อนความเป็นไทยในด้านศิลปวัฒนธรรม สถาปัตยกรรม และวิถีชีวิต โดยเริ่มครั้งแรกในปี พ.ศ. 2557 
• การประกวดศิลปกรรมร่วมสมัยของธนาคารกสิกรไทย: จัดโดยธนาคารกสิกรไทย เพื่อส่งเสริมศิลปินไทยในสาขาต่าง ๆ ของศิลปกรรมร่วมสมัย 
• การประกวดจิตรกรรมยูโอบี: จัดโดยธนาคารยูโอบี ประเทศไทย เพื่อสนับสนุนศิลปินไทยสู่เวทีศิลปะระดับนานาชาติ โดยมีการมอบรางวัลให้กับผลงานที่โดดเด่นในแต่ละปี 
• การประกวดวาดภาพ “ออมศิลป์ร่วมสมัย เทิดไท้จักรีวงศ์”: จัดโดยธนาคารออมสิน เพื่อส่งเสริมศิลปินในการสร้างสรรค์ผลงานที่สะท้อนถึงความจงรักภักดีและเทิดพระเกียรติพระบรมวงศานุวงศ์ 
• การประกวดศิลปกรรม ปตท. (PTT Art Awards): จัดโดยบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) เพื่อสนับสนุนเด็กและเยาวชนในการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ โดยในปี พ.ศ. 2568 ได้จัดขึ้นเป็นครั้งที่ 40 ภายใต้หัวข้อ “เติบโต สมดุล ยั่งยืน”
• การประกวดศิลปกรรมพานาโซนิค: จัดโดยบริษัท พานาโซนิค ประเทศไทย เพื่อสนับสนุนศิลปินไทยในการสร้างสรรค์ผลงานศิลปกรรมที่มีคุณภาพ

รางวัลจิตรกรรมบัวหลวงปี 2024 รางวัลที่ 1 จิตรกรรมไทยแนวประเพณี: เจษฎา กิรติเสวี

ตัวอย่างทุนสนับสนุนการทำงานศิลปะ จากภาครัฐและบางองค์กรที่สามารถใช้สำหรับการพัฒนางานศิลปะในไทย

• ทุนศิลป์ พีระศรี: ทุนการศึกษาที่จัดตั้งขึ้นเพื่อสนับสนุนและส่งเสริมศิลปินไทยในการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ โดยมีวัตถุประสงค์หลักในการสนับสนุนศิลปินรุ่นใหม่และผู้ที่มีความสามารถพิเศษในด้านศิลปะ ทุนนี้มีชื่อมาจาก ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ซึ่งเป็นศิลปินและอาจารย์ที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาศิลปะและการศึกษาในประเทศไทย
• ทุนสนับสนุนศิลปินรุ่นใหม่ (Artist Grant): จัดโดย สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม โดยทุนนี้สนับสนุนการทำงานศิลปะในรูปแบบต่างๆ สำหรับศิลปินที่อยู่ในช่วงเริ่มต้นหรือศิลปินรุ่นใหม่ เพื่อให้พวกเขามีโอกาสสร้างผลงานที่มีคุณภาพและมีส่วนร่วมในกิจกรรมศิลปะระดับชาติและนานาชาติ
• ทุนสนับสนุนงานศิลปะจากสำนักงานคณะกรรมการการศิลปะการแสดง (Office of Contemporary Art and Culture): ทุนนี้เน้นการสนับสนุนศิลปินที่ต้องการพัฒนาผลงานและมีโปรเจกต์ที่เกี่ยวข้องกับศิลปะร่วมสมัย โดยสามารถใช้ในการวิจัย ค่าผลิตงานศิลปะ และงานแสดงศิลปะ
• ทุนสำหรับศิลปินในโครงการ “ศิลปะวัฒนธรรมในชุมชน”: จัดโดย กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ซึ่งทุนนี้มุ่งเน้นในการส่งเสริมศิลปะในชุมชน และการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมไทย โดยสนับสนุนการทำงานที่มีการใช้ศิลปะในบริบทของชุมชนท้องถิ่น
• ทุน “Artists’ Residencies”: หลายๆ สถาบันและองค์กร เช่น ศูนย์ศิลปะร่วมสมัยบางกอก (Bangkok Art and Culture Centre, BACC) หรือ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร มักจะมีการสนับสนุนศิลปินผ่านโครงการ Artist Residency ซึ่งเป็นโอกาสให้ศิลปินเข้ามาทำงานสร้างสรรค์ที่สถานที่นั้นๆ ในระยะเวลาหนึ่ง และสามารถพัฒนาผลงานได้โดยไม่ต้องกังวลเรื่องงบประมาณ
• ทุนสนับสนุนการจัดแสดงศิลปะจากมูลนิธิศิลปะไทย: มูลนิธิศิลปะไทยเป็นองค์กรที่มีการจัดทุนและการสนับสนุนโครงการศิลปะ ทั้งในด้านการพัฒนาผลงานศิลปะใหม่ๆ และการจัดแสดงผลงานในงานต่างๆ ทั่วประเทศ
• ทุนจากโครงการ “สานพลังสร้างสรรค์” (Creative Power Fund): โครงการนี้สนับสนุนศิลปินไทยที่มีผลงานโดดเด่นและมุ่งเน้นการพัฒนาและสร้างสรรค์งานศิลปะที่สามารถนำไปเผยแพร่ในสังคมและประเทศต่างๆ ผ่านการสนับสนุนในด้านการเงินและทรัพยากร
• ทุนสนับสนุนจากองค์กรเอกชนและสถานทูตต่างประเทศ: นอกจากนี้ยังมีทุนสนับสนุนจากองค์กรเอกชนหรือสถานทูตต่างประเทศ เช่น Embassy of France in Thailand หรือ Japan Foundation ที่มักจะมีการจัดทุนให้กับศิลปินไทยที่ต้องการพัฒนาและเผยแพร่งานศิลปะในระดับสากล

การสนับสนุนศิลปินและการมอบรางวัลจากทั้งภาครัฐและเอกชนมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาและส่งเสริมวงการศิลปะในประเทศไทย ซึ่งไม่เพียงแต่ช่วยให้ศิลปินได้รับการยอมรับในวงการ แต่ยังเปิดโอกาสให้พวกเขาสามารถสร้างสรรค์ผลงานที่มีคุณภาพและส่งผลกระทบต่อสังคมไทยและระดับนานาชาติ การสนับสนุนดังกล่าวช่วยให้ศิลปินได้รับทรัพยากรและทุนในการพัฒนาผลงานที่อาจไม่สามารถทำได้หากขาดการสนับสนุน เช่น ทุนศิลป์ พีระศรี ซึ่งช่วยส่งเสริมให้ศิลปินรุ่นใหม่และผู้มีความสามารถพิเศษมีโอกาสแสดงความคิดสร้างสรรค์และพัฒนาผลงานของตนเอง

การมอบทุนและรางวัลยังมีผลทำให้เกิดความสำเร็จที่เห็นได้ชัดจากศิลปินที่ได้รับการสนับสนุนเหล่านี้ เช่น การแสดงผลงานในเวทีระดับนานาชาติ การสร้างเครือข่ายกับศิลปินทั่วโลก และการเผยแพร่ผลงานไปยังผู้ชมในวงกว้าง นอกจากนี้ การสนับสนุนจากองค์กรต่างประเทศยังช่วยเปิดโอกาสให้ศิลปะไทยสามารถแสดงออกในระดับสากลและทำให้ศิลปินไทยมีความเชื่อมโยงกับวงการศิลปะต่างประเทศมากขึ้น โดยในอนาคต การสนับสนุนเหล่านี้จะช่วยเสริมสร้างความมั่นคงให้กับวงการศิลปะไทย และเปิดโอกาสให้ศิลปินรุ่นใหม่เติบโตอย่างต่อเนื่องในสังคมที่มีการแข่งขันสูง