ว่าที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์แห่งสหรัฐฯ ขู่จะตอบโต้รัฐบาลต่างๆ ที่ท้าทายเงินดอลลาร์สหรัฐฯ โดยประกาศจะ "ขึ้นภาษี 100%" กับประเทศที่ลดการใช้เงินดอลลาร์สหรัฐฯ

ทรัมป์ให้คำมั่นว่าจะจัดการกับประเทศที่ "สร้างสกุลเงิน BRICS ใหม่" หรือ "แทนที่ดอลลาร์สหรัฐฯ ที่แข็งแกร่ง" ตามโพสต์บนเว็บไซต์ Truth Social เมื่อวันจันทร์

BRICS หมายถึงกลุ่มประเทศที่ประกอบด้วยบราซิล รัสเซีย อินเดีย จีน และแอฟริกาใต้ และได้ขยายขอบเขตในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาเพื่อรวมถึงอิหร่าน อียิปต์ เอธิโอเปีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และล่าสุดไทนได้เข้าสมัครเข้าเป็นสมาชิกแล้ว

อย่างไรก็ตาม ถ้อยแถลงของทรัมป์มีขึ้นในช่วงเวลาที่อำนาจเหนือเงินดอลลาร์สหรัฐฯ อาจจะลดลง แต่ดูเหมือนว่าจะยังไม่เผชิญกับภัยคุกคามเฉพาะหน้า เนื่องจากเป็นสกุลเงินสำรองของโลกมานานหลายทศวรรษ

อิทธิพลของเงินดอลลาร์กำลังลดลงหรือไม่?
ปัจจุบันเงินดอลลาร์สหรัฐฯ คิดเป็น 58% ของเงินสำรองเงินตราต่างประเทศที่ถือครองทั่วโลก ตามข้อมูลของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) ซึ่งลดลงจากสัดส่วน 67% ในปี 2543

อย่างไรก็ตาม IMF กล่าวว่าเงินดอลลาร์สหรัฐฯ คิดเป็น 74% ของสกุลเงินที่ใช้ในการทำธุรกิจจมใบแจ้งหนี้ส่งออกในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ซึ่งเป็นภูมิภาคที่มีการเคลื่อนไหวมากที่สุดในแง่ของการค้าระหว่างประเทศ 

เงินดอลลาร์สหรัฐฯ ยังคงรักษาสถานะที่เป็นเอกลักษณ์ในระดับโลกมาตั้งแต่ความตกลงเบรตตันวูดส์ (Bretton Woods system) ในปี 2487 ซึ่งเป็นข้อตกลงระหว่างประเทศที่ก่อตั้ง IMF และกำหนดให้ผู้ลงนามผูกพันสกุลเงินของตนกับสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐฯ

ระบบดังกล่าวได้พัฒนามาตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา แม้ตอนนี้ หลายประเทศหยุดใช้เงินดอลลาร์สหรัฐฯ เป็นดัชนีอ้างอิง แต่ก็ไม่ได้ท้าทายสถานะของสหรัฐในฐานะสกุลเงินสำรองของโลก

บทบาทอันยิ่งใหญ่ของสหรัฐในนโยบายการเงินยังสะท้อนถึงสถานะของประเทศในฐานะผู้บริโภคสินค้าและบริการรายใหญ่ที่สุดในโลก และเป็นแหล่งที่มาของหนี้รัฐบาลมูลค่ากว่า 8 ล้านล้านดอลลาร์ที่นักลงทุนต่างชาติถือครอง

อิทธิพลของสกุลเงินของสหรัฐไม่ได้รับผลกระทบจากหนี้สินจำนวนมหาศาลหรือความไม่แน่นอนของระบบการเงินในช่วงวิกฤตการณ์ทางการเงินโลกในปี 2008

“ดอลลาร์สหรัฐยังคงมีอิทธิพลเหนือตลาดในฐานะสกุลเงินที่ใช้สำหรับการเงินทั่วโลก สกุลเงินที่ใช้สำหรับชำระเงินสำหรับธุรกรรมระหว่างประเทศ และสกุลเงินสำรอง” เอสวาร ปราสาท ศาสตราจารย์ด้านนโยบายการค้าระหว่างประเทศจากมหาวิทยาลัยคอร์เนลล์ในนิวยอร์กกล่าว

“หากไม่มีดอลลาร์เป็นสกุลเงินระหว่างประเทศที่มีอิทธิพล ระบบการค้าพหุภาคีก็จะไม่มีอยู่จริง ส่งผลให้เศรษฐกิจโลกมีประสิทธิภาพน้อยลงมาก” เบนน์ สไตล์ นักวิจัยอาวุโสจากสภาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (CFR) ซึ่งตั้งอยู่ในสหรัฐฯ กล่าว

เงินดอลลาร์กำลังถูกคุกคามหรือไม่?
ความเห็นของทรัมป์เกิดขึ้นหลังจากการประชุมสุดยอด BRICS ในเดือนตุลาคมที่เมืองคาซาน ประเทศรัสเซีย ซึ่งสมาชิกได้หารือกันถึงการส่งเสริมการทำธุรกรรมที่ไม่ใช่ดอลลาร์และการเสริมความแข็งแกร่งให้กับสกุลเงินท้องถิ่น

“กลุ่ม BRICS ในปัจจุบันอาจเป็นเหมือนอย่างที่ยุโรปเคยเป็นในช่วงทศวรรษ 1970 และนั่นถือเป็นเรื่องดีในแง่ของการบูรณาการ” อดัม บัตตัน หัวหน้านักวิเคราะห์สกุลเงินของ ForexLive กล่าว

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา มีการทำธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกับสกุลเงินท้องถิ่นเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะระหว่างจีนและรัสเซีย โดยคำนึงถึงมาตรการคว่ำบาตรระหว่างประเทศต่อมอสโกว์ หลังจากที่รัสเซียบุกยูเครนในปี 2022

อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีความพยายามอย่างเป็นทางการในการใช้สกุลเงินใหม่ทั่วทั้งกลุ่ม หรือในการก่อตั้งสหภาพการเงินอย่างเป็นทางการ

“ผมไม่รู้ว่ามีประเทศใดบ้างที่ยอมสละอำนาจอธิปไตยทางการเงิน” บัตตันกล่าว “ดังนั้น มันจึงเป็นแนวคิดที่ไร้ขอบเขตโดยสิ้นเชิง และผมไม่แน่ใจด้วยซ้ำว่าทำไมทรัมป์จึงตัดสินใจรับรองแนวคิดนี้”

แม้ว่าจีนและอินเดียจะเป็นสองรัฐที่มีประชากรมากที่สุดในโลก แต่สกุลเงินของทั้งสองประเทศไม่ได้ถูกใช้กันอย่างแพร่หลายนอกพรมแดนของตน

คำพูดโจมตีของทรัมป์ไม่ได้กล่าวถึงเงินยูโร ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการอำนวยความสะดวกทางการค้าภายในยูโรโซน แต่ไม่ได้มองว่าจะมีเป้าหมายเป็นสกุลเงินระดับโลก

คำพูดของทรัมป์จะมีผลกระทบดอลลาร์หรือไม่?
อิทธิพลของดอลลาร์ทำให้หลายประเทศอาจได้รับผลกระทบจากความผันผวนของสกุลเงินสหรัฐ

เมื่อดอลลาร์แข็งค่าขึ้น เช่นในปัจจุบัน ประเทศอื่นๆ จะต้องเผชิญกับแรงกดดันให้ปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยเพื่อรับมือกับความเสี่ยงจากการเคลื่อนย้ายเงินทุน

ปราสาทกล่าวว่า "สหรัฐใช้ความโดดเด่นของดอลลาร์เป็นอาวุธต่อต้านคู่แข่งผ่านการคว่ำบาตรทางการเงินและแม้กระทั่งการอายัดเงินสำรองดอลลาร์"

โจนาธาน เคิร์ชเนอร์ นักรัฐศาสตร์จากบอสตันคอลเลจ ซึ่งเขียนบทความเกี่ยวกับสกุลเงินและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศมาอย่างยาวนาน มองว่าคำพูดของทรัมป์ "ไม่เกี่ยวข้องกับการเมืองระหว่างประเทศในโลกแห่งความเป็นจริง" เป็นส่วนใหญ่

“แม้ทรัมป์จะพูดจาโอ้อวด แต่คุณก็ไม่สามารถบังคับให้ผู้คนใช้เงินดอลลาร์ได้ เพราะเงินดอลลาร์เป็นสกุลเงินต่างประเทศที่เฟื่องฟูเพราะผู้คน *ต้องการ* ที่จะถือมันไว้ ดังนั้นการบีบบังคับดังกล่าวจะส่งผลเสียตามมา” เขากล่าวในอีเมลถึง AFP

Agence France-Presse
Photo by Yasin AKGUL / AFP