พิธีฉลอง 75 ปีองค์การพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก สะท้อนพระราชหฤทัยห่วงใยประชาชนท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงรวดเร็วของเทคโนโลยี ขณะ พ.ส.ล. เตรียมคลี่ปฏิบัติการใหญ่เชื่อมธรรมะเข้ากับชีวิตยุคดิจิทัล 

 ในงานพิธี ฉลอง 75 ปี องค์การพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก (พ.ส.ล.)วันที่ 4-7 ธันวาคม 2568 นั้น พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ พระราชทานพระกระแส แสดงความชื่นชมยินดีที่ พ.ส.ล.มีอายุวัฒนามา 75 ปี 

และพระราชทานพระราชดำริให้สมาชิก พ.ส.ล. หยิบยกเรื่องการเปลี่ยนแปลงของโลกที่รวดเร็วมาหารือกันโดยให้ถือเป็นภารกิจสำคัญเบื้องต้น ที่จะต้องชี้ให้เห็นทั้งความสำคัญและจำเป็นของการรู้และเข้าใจสิ่งต่างๆ ตามเป็นจริงแล้วเลือกเฟ้นข้อธรรมะและหลักปฏิบัติที่เป็นแก่นแท้นำมาชี้แจงด้วยเหตุผลและวิธีการที่สอดคล้องเข้ากันกับสภาพจิตใจและความเป็นอยู่ของคนในปัจจุบัน 

พระราชดำรินี้เป็นพระมหากรุณาธิคุณ อย่างหาที่สุดมิได้ที่ทรงห่วงใยประชาชนที่อาจขาดหลักธรรมที่เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวทางจิตใจ เมื่อการเปลี่ยนแปลงของโลกเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
อย่างเช่นเกมต่างๆ ที่พบได้ง่ายทางออนไลน์ หรือการพัฒนาทางสื่อสารอีเลคโทรนิกส์ เช่น AI หรือปัญญาประดิษฐ์ ที่สามารถทำหลายอย่างแทนมนุษย์ และบางครั้งดีกว่าที่มนุษย์ทำด้วยซ้ำ
การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีโดยเฉพาะการวิวัฒนาการปัญญาประดิษฐ์อาจมีผลเสียต่อความคิดและการกระทำของเยาวชน หรือคนทั่วไปว่า ไม่ต้องเรียนอะไร เพราะ AI ทำแทนได้และอาจถล้ำลึกถึง ว่าเรียนรู้AIดีกว่า

ถ้าเป็นเช่นที่ว่าเยาวชน หรือคนทั่วไปจะไหลไปตามกระแสการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วของเทคโนโลยี โดยไม่มีอะไรมาให้สติแล้ว ปัญหาในโลกจะตามมามากมาย  คิดแล้วน่าวิตกจึงสมควรที่ พ.ส.ล.ต้องสนองพระราชดำริด่วน

AI ช่วยคิดว่า ภารกิจหลักที่ควรทำคือ:

วิเคราะห์ผลกระทบของเทคโนโลยี: ศึกษาผลดีและผลเสียของเทคโนโลยี เช่น AI, เกมออนไลน์, และสื่ออิเล็กทรอนิกส์อื่นๆ ต่อความคิด จิตใจ และพฤติกรรมของเยาวชนและคนทั่วไป

1.ประเมินความเสี่ยงทางศีลธรรม: วิเคราะห์ว่าการยึดติดในเทคโนโลยีจนลืมหลักธรรมทางศาสนาจะส่งผลกระทบต่อศีลธรรมอันดีงามและก่อให้เกิดปัญหาในสังคมโลกอย่างไรบ้าง 

2. การเลือกเฟ้นและนำเสนอ "แก่นแท้ของธรรมะ"
ภารกิจสำคัญคือการนำเสนอหลักธรรมที่เป็นแก่นแท้ในรูปแบบที่ทันสมัยและเข้าใจง่าย ซึ่งรวมถึง: 
หลักเหตุผลและตามความเป็นจริง: เน้นย้ำหลักธรรมที่สอนให้เข้าใจสิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริง (เช่น ไตรลักษณ์, อริยสัจ 4) โดยใช้เหตุผลทางวิทยาศาสตร์และตรรกะที่คนยุคใหม่ยอมรับได้
การเชื่อมโยงธรรมะกับประเด็นร่วมสมัย: นำหลักธรรมมาเชื่อมโยงกับประเด็นปัญหาในปัจจุบัน เช่น สุขภาพจิต, สิ่งแวดล้อม, ความเท่าเทียมทางสังคม, และจริยธรรมของ AI
การใช้ภาษาที่เหมาะสม: ปรับปรุงวิธีการสื่อสารให้สอดคล้องกับสภาพจิตใจและความเป็นอยู่ของคนปัจจุบัน หลีกเลี่ยงภาษาศาสนาที่ซับซ้อน และเน้นการใช้ประโยชน์ได้จริงในชีวิตประจำวัน (Mindfulness in the digital age) 

3. การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเพื่อการเผยแผ่
แทนที่จะมองเทคโนโลยีเป็นเพียงภัยคุกคาม พ.ส.ล. สามารถใช้ประโยชน์จากเครื่องมือเหล่านี้ในการสนองพระราชดำริได้ เช่น:
การพัฒนาแพลตฟอร์มดิจิทัล: สร้างแอปพลิเคชันหรือชุมชนออนไลน์สำหรับการศึกษาและปฏิบัติธรรม เพื่อให้เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้ทุกที่ทุกเวลา
การผลิตสื่อธรรมะรูปแบบใหม่: ใช้ VR/AR หรือ AI ในการสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ธรรมะที่น่าสนใจและดึงดูดใจ โดยเฉพาะสำหรับเยาวชน
การส่งเสริมจริยธรรม AI: พ.ส.ล. สามารถมีบทบาทสำคัญในการร่วมกำหนดกรอบจริยธรรมระดับสากลสำหรับการพัฒนา AI โดยนำเสนอหลักการทางพุทธศาสนา เช่น ความเมตตา (compassion) และการไม่เบียดเบียน (non-harm) เข้าไปในนโยบายด้านเทคโนโลยี 

4. การสร้างความร่วมมือระดับโลก
เนื่องจากเป็นองค์การระหว่างประเทศ พ.ส.ล. จะประสานงานกับศูนย์ภาคีสมาชิก 61 แห่งใน 30 ประเทศ เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ ประสบการณ์ และแนวปฏิบัติที่ดีที่สุดในการรับมือกับความท้าทายทางเทคโนโลยีและวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน 

โดยสรุป พ.ส.ล. จะทำหน้าที่เป็นเหมือน "สะพานเชื่อม" ระหว่างหลักธรรมคำสอนอันเป็นสากลและไม่เปลี่ยนแปลง กับโลกยุคใหม่ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว โดยใช้ปัญญาในการรู้เท่าทันเทคโนโลยี และนำแก่นธรรมะมาเป็นเครื่องมือให้สติและนำทางชีวิตแก่ชาวโลกต่อไป

โดยสมาน สุดโต รายงาน